Verkenning informatiemodel civiele kunstwerken

Samenvatting

Dit document beschrijft de verkenning naar nut en noodzaak voor het opstellen van een informatiemodel voor civiele kunstwerken, in het kader van de vervangings- en renovatieopgave.

Use cases De fasen van de bouwwerklevenscyclus: ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling bevatten steeds vier stappen waarin overheden en ketenpartners steeds informatie aan elkaar overdragen. Dit laat zien dat elke ketenpartner andere informatie nodig heeft voor zijn werkzaamheden.

Functioneel gepland: Asset eigenaar, asset manager (prognoses, beslissingen)
Technisch gepland: Ingenieur (detailinformatie ontwerp en constructie)
Technisch gerealiseerd: Bouw-, Onderhouds-, Sloopbedrijf (detailinformatie uitvoering en materialisatie)
Functioneel gerealiseerd: Beheerder, Gebruiker (beschikbaarheid, geschiktheid voor gebruik)

Stakeholderanalyse In grote lijn hebben de stakeholders de onderstaande knelpunten op het gebied van informatie:

Asseteigenaren
- Cruciale gegevens voor de prognoses ontbreken bij veel organisaties
- Gebrek aan informatie over bestaande kunstwerken en personeelstekorten spelen een rol
Ketenpartners in ontwerp, productie en aanleg
- Informatie-uitwisseling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is niet digitaal gestandaardiseerd
- Gebrekkige informatie over de omgeving, constructieberekeningen, ontwerp en relisatie van bestaande kunstwerken Het Rijk / Leger en hulpdiensten / burgers
- Prognoses zijn onderling niet vergelijkbaar
- Data voor beoordeling veiligheid, mobiliteit en bereikbaarheid niet landelijk beschikbaar

Voor de stakeholders geldt een grote mate van versnippering van digitale standaaren en initiatieven. De in dit kader belangrijkste initiatieven waar digitale standaarden of toepassingen daarvan ontwikkeld worden zijn:

DigiGO beleidsmaatregel 3 > standaardiseren delen van assetinformatie met als doel de renovatie- en vervangingsopgave bevorderen. Trekker: Rijkwaterstaat.
NEN2767 - IMBOR > standaardiseren beheerinformatie en samenstelling kunstwerken voor conditiescores
BIM Basis Infra en NLCS > standaardiseren samenstelling kunstwerken voor ontwerp- en bouwinformatie.
AMS Datagedreven beheer > proeftuinen waarin lokaal, met provincies als trekkers, informatie wordt gedeeld voor de vervangings- en renovatieopgave.

Beheervoorwaarden Voor beheer is het van belang om diverse stakeholders nauw te betrekken, zoals overheden en marktpartijen, om draagvlak te creëren en gegevensuitwisseling in de hele keten werkbaar te maken. Door middel van lerend ontwikkelen worden gezamenlijke standaarden opgebouwd, gebaseerd op bestaande systemen en praktijkervaring. Het uiteindelijke doel is een uniforme, toegankelijke en schaalbare gegevensuitwisseling die ook voor kleinere partijen haalbaar is, en zo bijdraagt aan een duurzaam informatiesysteem binnen de gebouwde omgeving.

Te standaardiseren informatie

Informatiebehoefte assetmanagers
1. Prognoses
  - Assetinventarisatie: deze kan worden gestandaardiseerd op basis van IMBOR en de [NEN2767].
  - Vervangingswaarde, herstelkosten: de economische levensduur kan gestandaardiseerd berekend worden met de SSK met daarnaan toegevoegd referentieprijzen.
  - Functionele levensduur: deze kan worden afgeleid door cijfers te delen over de capaciteit van het huidige kunstwerk, en de huidige en geprognosticeerde capaciteitsvraag van het verkeer zoals beschreven in het Handboek Wegontwerp.
  - Technische levensduur: dit vraagt om vaststellen van kengetallen per type kunstwerk op basis van resultaten uit het verleden. Daarnaast kan technische restlevensduur worden vastgesteld op basis van onderzoeken, dit kan gestandaardiseerd worden op basis van CROW-CUR 117.
  - Constructieve veiligheid. Om te voorkomen dat onnodig aanpassingen worden gedaan op bestaande kunstwerken, kan informatie over berekeningen voor constructieve veiligheid worden gestandaardiseerd en gedeeld. Door de uitgangspunten en resultaten van constructieve berekeningen te delen kunnen betere veiligheidsinschattingen worden gedaan voor vergelijkbare kunstwerken en kan voorkomen worden dat onnodig veel aanpassingen worden gedaan. Dit kan worden gestandaardiseerd op basis van de CROW-CUR Aanbeveling 124:2019 Constructieve veiligheid bestaande bruggen en viaducten van decentrale overheden.
2. Meerjarenonderhoudsplanningen. Om planningen op elkaar af te stemmen is het delen van meerjarenonderhoudsplanningen van werken waarin tijdelijk minder capaciteit beschikbaar is op het wegennet cruciaal. Hiervoor bestaat nog geen standaard.
Informatiebehoefte ketenpartners
Informatiebehoefte defensie, hulpdiensten en vervoerders

Aanbevelingen

De vervangings- en renovatieopgave van civiele kunstwerken in Nederland vraagt om een nationale aanpak met duidelijke regie, uniforme standaarden en structurele financiering. Een landelijk vernieuwingsprogramma met wettelijke borging is noodzakelijk om versnippering in gegevensbeheer te voorkomen en maatschappelijke doelen rond veiligheid, duurzaamheid en bereikbaarheid te waarborgen. Tegelijkertijd zijn concrete bottom-up stappen mogelijk:

Aanbeveling 1 Gezamenlijk leertraject vervangings- en renovatieopgave: realiseer een nationaal dashboard waarin gegevens over civiele kunstwerken worden samengebracht en rechtstreeks worden gevoed vanuit assetinformatiesystemen, om prognoses en planningen op nationale schaal te verbeteren.
Aanbeveling 2 Standaardiseren prognoses en meerjarenonderhoudsplanningen: richt een expertgroep in (gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat) om levensduur, vervangingswaarde, onderzoeksgegevens en technische restlevensduur eenduidig vast te leggen, en ontwikkel een standaarddataset voor het delen van meerjarenplanningen.
Aanbeveling 3 Standaardiseren informatie voor defensie, veiligheidsdiensten en vervoerders: ontwikkel samen met NDW een uniforme standaarddataset met gegevens over doorrijprofielen, draaicirkels, draagkracht en toegangsbeperkingen, afgestemd op IMBOR, Informatiemodel Verkeerstekens en NDW-registraties.
Aanbeveling 4 Standaardiseren informatie over ontwerp en aanleg: op korte termijn gegevens ontsluiten via inmeten/scannen en koppelen aan IMBOR en NEN-standaarden; op lange termijn ontwerp- en aanleginformatie, inclusief BIM-modellen en materialenpaspoorten, structureel vastleggen en standaardiseren.

Alleen door deze top-down en bottom-up maatregelen te combineren ontstaat een samenhangende, efficiënte en toekomstbestendige informatievoorziening voor de vervangings- en renovatieopgave.

Nederland staat voor een grote vervangings- en renovatieopgave van civiele kunstwerken, waarbij mobiliteit en veiligheid onder druk kunnen komen te staan. Verouderende infrastructuur vraagt om tijdige en goed onderbouwde beslissingen over ingrepen. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan betere coördinatie tussen partijen, zodat werkzaamheden slim kunnen worden gepland met zo min mogelijk hinder voor gebruikers. Het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] onderstreept het belang van betrouwbare data en eenduidige informatie-uitwisseling om deze opgave het hoofd te bieden. In het samenwerkingsverband Platform Bruggen (externe link) is aangegeven dat een 'gegevenswoordenboek' nodig is. Rijkswaterstaat geeft in het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 onder beleidsmaatregel 3 (externe link) aan dat gewerkt moet worden aan informatiestandaarden om de renovatie- en vervangingsopgave goed te kunnen aansturen.

Volgens het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] is het essentieel om op landelijk niveau te beschikken over actuele, betrouwbare en gestandaardiseerde data over civiele kunstwerken om integrale beslissingen te kunnen nemen over de vervangings- en renovatieopgave. Veel infrastructuur is verouderd en het is vaak onduidelijk wat de technische staat en restlevensduur van objecten is. Hierdoor kunnen risico’s voor veiligheid en mobiliteit ontstaan. Tegelijkertijd leidt gebrek aan data ook tot inefficiënte investeringen, zoals onnodige vervangingen. TNO benadrukt dat het van belang is dat overheden, beheerders en marktpartijen hun gegevens op een vergelijkbare manier vastleggen en kunnen delen.

Daarnaast speelt ook de internationale context een rol: de NAVO stelt eisen aan de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van infrastructuur voor militaire mobiliteit. Dit onderstreept de noodzaak van een robuust en actueel inzicht in de staat van bruggen en viaducten, mede als strategisch onderdeel van de nationale en Europese veiligheidsinfrastructuur. Met name de beschikbaarheid van informatie over de afmetingen van de doorrijprofielen en het draagvermogen van de civiele kunstwerken voor militaire voertuigen is van belang, zowel op hoofdroutes als op alternatieve routes die tijdens werkzaamheden of bij ongeplande uitval gebruikt moeten kunnen worden.

Assetmanagers en beheerders van civiele kunstwerken moeten op een standaard wijze data kunnen verzamelen over de staat van kunstwerken, om te komen tot individuele en gezamenlijke afwegingen op het gebied van risico’s, kosten en prestaties van verouderende kunstwerken en bij de gezamenlijke planning van werkzaamheden zodat het mobiliteitssysteem overeind kan blijven tijdens vervanging en renovatiegolf de komende jaren. Dit project onderzoekt welke data verzameld moet en kan worden en of hiervoor al voldoende informatiestandaarden bestaan om te kunnen bepalen of in een vervolgtraject een informatiemodel moet worden gemaakt of een standaard informatielevering moet worden vastgesteld voor het delen van specifieke informatie.

Doelen van deze verkenning:

Stakeholderanalyse: Overzicht van potentiële gebruikers, partners en launching customers.
Bepalen technische scope: use cases en bijbehorende informatiebehoefte om inhoud en scope te bepalen van het informatiemodel, inclusief de samenhang met bestaande modellen en standaarden.
Bepalen beheervoorwaarden: Beschrijving van organisatorische en financiële randvoorwaarden voor beheer.

De scope van deze verkenning betreft:

Het ontwikkelen van een gezamenlijk informatiemodel (IM Kunstwerken) dat overheden en ketenpartners in staat stelt om informatie over civiele kunstwerken eenduidig, herbruikbaar en uitwisselbaar vast te leggen.
Het doel is om de informatiepositie op orde te brengen zodat er:
- Collectieve, nationale besluitvorming mogelijk is over de vervanging en renovatie van kunstwerken.
- Overheden beter kunnen samenwerken in kennisontwikkeling, programmatische aanpak en innovatie.
- Data benut kan worden door alle ketenpartners zodat arbeidstijdbesparend en kostenefficiënt gewerkt kan worden en het behalen van de maatschappelijke opgaven daarmee uitvoerbaar wordt.
De focus ligt op bouwwerkinformatie van civiele kunstwerken zoals bruggen, viaducten, tunnels, sluizen en kades, ongeacht eigenaar of beheerder.
Het informatiemodel richt zich op toepassing door gemeenten, provincies, waterschappen, Rijkswaterstaat en andere publieke beheerders van infrastructuur, als ook private partijen in hun rol als opdrachtnemer of leverancier.

Buiten scope is mobiliteitsinformatie zoals verkeershoeveelheden, routering enzovoorts. Hiervoor wordt verwezen naar de samenwerking en registraties op dat gebied bij het Nationaal Dataportaal Wegverkeer Externe link.

Noot over de gebruikte terminologie in deze verkenning: hierbij wordt gebruik gemaakt van de GEBORA externe link.

In hoofdstuk 2 staan de use cases
In hoofdstuk 3 staat de stakeholderanalyse
In hoofdstuk 4 staat de samenhang met andere modellen en standaarden
In hoofdstuk 5 staan de beheervoorwaarden
In hoofdstuk 6 staan conclusies en aanbevelingen
In hoofdstuk 7 staat de toetsing aan de datastrategie van DOOR.

In dit hoofdstuk worden de use cases beschreven die horen bij de verschillende fasen van de bouwwerklevenscyclus: ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling. Elke use case omvat een logische reeks processtappen die betrokken ketenpartners gezamenlijk uitvoeren om informatie uit te wisselen en werkzaamheden af te stemmen. De use cases zijn gebaseerd op de in GEBORA beschreven bouiwwerklevenscyclus, en uitgewerkt in de context van de vervangings- en renovatieopgave van civiele kunstwerken.

Een use case beschrijft dus géén softwarefunctionaliteit, maar een gestandaardiseerd werkproces waarin actoren gegevens genereren, delen en gebruiken voor besluitvorming, beheer of uitvoering. De actoren die verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van de stappen zijn gebaseerd op het standaard rollenmodel van GEBORA.

visuele weergave van een cyclisch proces met daarin de 4 fases die zowel in ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling terugkomen: 1. Fucntnioneel gepland (Asset eigenaar, asset manager), Technisch gepland (Ingenieur), Technisch gerealiseerd (Bouw-, Onderhouds-, Sloopbedrijf), Functioneel gerealiseerd (Beheerder, Gebruiker). — Figuur 1 De fasen van de bouwwerklevenscyclus: ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling bevatten steeds vier stappen waarin overheden samenwerken met verschillende ketenpartners.

Wie: Asseteigenaar
Wat:

Beslist in het kader van beleid en strategie over de investering die gedaan kan worden bij het verlengen van de technische levensduur, de vervanging of ontmanteling van een civiel kunstwerk. Daarvoor is strategische stuurinformatie nodig waaronder goede prognoses en gevolgen van beslissingen voor mobiliteit en veiligheid.
Beoordeelt in het kader van evalueren en bijsturen of het beleid moet worden aangepast.

Hoe: Gebruikt beleid, wet- en regelgeving, netwerk- en verkeersdata om Strategische organisatiedoelen op het gebied van veiligheid, mobiliteit en bereikbaarheid op te stellen. Dit kan leiden tot eisen aan civiele kunstwerken op het gebied van belastbaarheid en capaciteit, en daarmee tot verlenging of verkorting van de functionele levensduur en/of de technische levensduur.

Wie: Assetmanager
Wat:

Formuleert in het kader van beleid en strategie de assetmanagementstrategie door de strategische organisatiedoelen te vertalen naar haalbare en uitvoerbare assetmanagementdoelen met kern prestatie indicatoren en servicelevels. Vertaalt vervolgens de kern prestatie indicatoren naar onderliggende functionele en technische prestatie-indicatoren waarmee beslissingen genomen kunnen worden over maatregelen aan assets.
Evalueert in het kader van Monitoren en analyseren prestaties, risico's en levensduurkosten.
Bepaalt in het kader van beheren en programmeren te nemen maatregelen en stelt een meerjarenonderhoudsplan op.

Hoe: Gebruikt informatie over de prognoses en Strategische organisatiedoelen om een meerjarenonderhoudsplanning te maken.

Wie: Ingenieur
Wat:

Ontwerpt, berekent en adviseert over constructieve en technische oplossingen voor bouw van civiele kunstwerken.
Analyseert prestatie-eisen, risico’s en technische haalbaarheid.
Levert input voor ontwerp en uitvoering.

Hoe:
Gebruikt constructieberekeningen en BIM-modellen uit eerdere realisatie, inspectierapporten, prestatie-eisen en technische specificaties bij het opstellen van nieuwe BIM-modellen en constructieberekeningen.

Wie: Bouwbedrijf
Wat: Voert de bouw uit
Hoe: Hanteert BIM-modellen van het ontwerp of NLCS-werktekeningen en contractuele eisen bij uitvoering van het werk.

Wie: Leverancier
Wat:

Levert bouwmaterialen, constructieonderdelen en technische systemen ten behoeve van nieuwbouw, renovatie of onderhoud van civiele kunstwerken.
Zorgt voor tijdige en correcte levering van gespecificeerde producten conform technische en contractuele eisen.

Hoe:
Gebruikt contractuele productspecificaties en materiaaleisen om bouwmaterialen, constructieonderdelen en technische systemen passend bij het ontwerp en de uitvoeringsbehoefte aan te leveren. Levert informatie aan voor het materialenpaspoort van een civiel kunstwerk.

Wie: Beheerder
Wat: Neemt object in gebruik
Hoe: Legt de gerealiseerde prestaties van het civiele kunstwerk vast in de assetregistratie.

Wie: Assetmanager
Wat: Maakt onderhoudsstrategie
Hoe: Analyseert condities, prestaties en kosten

Wie: Beheerder
Wat: Houdt dagelijks toezicht
Hoe: Registreert meldingen, incidenten en beschikbaarheid.

Wie: Ingenieur
Wat:

Ontwerpt, berekent en adviseert over constructieve en technische oplossingen voor onderhoud van civiele kunstwerken.
Analyseert prestatie-eisen, risico’s en technische haalbaarheid
Levert input voor inspectie en onderhoudsbeslissingen.

Hoe:
Gebruikt constructieberekeningen, BIM-modellen, inspectierapporten en prestatie-eisen volgens het informatiemodel civiele kunstwerken en geldende normen en richtlijnen.

Wie: Onderhoudsbedrijf
Wat:

Voert preventief en correctief onderhoud uit aan civiele kunstwerken, installaties en bijbehorende systemen.
Herstelt defecten en voert werkzaamheden uit om de functionaliteit en veiligheid te waarborgen.
Draagt bij aan het verlengen van de technische levensduur en het beperken van risico’s en faalkosten.

Hoe:
Gebruikt meerjarenonderhoudsplan, inspectierapporten, werkopdrachten en technische documentatie om onderhoud gestructureerd en doelgericht uit te voeren.

Wie: Beheerder
Wat: Beoordeelt resultaat
Hoe: Vergelijkt nieuwe prestaties met vastgelegde normen in een informatiemodel civiele kunstwerken

Wie: Defensie en hulpdiensten

Wat:

Gebruiken civiele kunstwerken (bruggen, viaducten, kades) voor strategische en logistieke verplaatsingen.
Stellen eisen aan beschikbaarheid, draagkracht, doorrijdprofielen en beveiliging van objecten die essentieel zijn voor militaire mobiliteit en inzetbaarheid.

Hoe:
Gebruiken geometrische informatie over toegankelijkheid voor voertuigen (draaicircelberekeningen voor voertuigen kunnen alleen goed gemaakt worden met BIM-modellen van de kunstwerken), draagkracht / maximale voertuigaslasten voor planning van transporten, oefeningen en aanrijdroutes van hulpdiensten.

Wie: Vervoerders (openbaar vervoer, vrachtvervoer) die dagelijks afhankelijk zijn van civiele kunstwerken.

Wat:

Gebruiken civiele kunstwerken voor mobiliteit, transport en doorstroming.
Stellen impliciete en expliciete eisen aan capaciteit, doorrijhoogte, belastbaarheid en verkeersveiligheid.

Hoe:
Gebruiken geometrische informatie over toegankelijkheid voor voertuigen waaronder doorrijdhoogtes, breedtes, lengtes: draaicircelberekeningen voor bijzondere voertuigen kunnen alleen goed gemaakt worden met BIM-modellen van de kunstwerken, draagkracht / maximale voertuigaslasten voor planning van transporten.

Wie: Asseteigenaar
Wat: Neemt besluit tot verwijdering
Hoe: Gebruikt restlevensduur, kostenramingen en Risicoanalyses

Wie: Ingenieur Wat: Stelt een technisch sloop- en demontageplan op, inclusief werkvolgorde, veiligheidsmaatregelen en middeleninzet, afgestemd op de functionele eisen en circulaire doelen.
Hoe: Maakt gebruik van BIM-modellen, Constructieberekeningen en inspectierapporten, om een uitvoerbaar en veilig plan voor demontage op te stellen.

Wie: Sloopbedrijf
Wat:

Voert sloopwerkzaamheden uit aan civiele kunstwerken, inclusief demontage en ontmanteling van constructies.
Herwint materialen en componenten met potentie voor hergebruik of recycling.
Draagt bij aan circulair bouwen door het aanbieden van geoogste materialen aan de markt.

Hoe:
Gebruikt het demontageplan om sloopwerkzaamheden veilig, efficiënt en duurzaam te kunnen uitvoeren.

Wie: Beheerder
Wat: Toetst of de ontmanteling is uitgevoerd conform de vastgestelde functionele eisen, circulaire doelstellingen en veiligheidscriteria.
Hoe: Vergelijkt het gerealiseerde resultaat met de in het informatiemodel civiele kunstwerken vastgelegde normen, inclusief hergebruik- en recyclingdoelen, en legt bevindingen vast voor overdracht en archivering.

Inkomende informatie		Processtap		Uitgaande informatie	Rol	Doel
Beleid, wet- en regelgeving, prognoses, netwerk- en verkeersdata	→	Functioneel geplande ontwikkeling	→	Strategische doelen, Meerjarenonderhoudsplan	Asseteigenaar / Assetmanager	Richting geven aan ingrepen en prestaties op netwerkniveau
Prestatie-eisen, technische specificaties, inspecties, constructieberekeningen, BIM-modellen	→	Technisch geplande ontwikkeling	→	BIM-model van het ontwerp, constructieberekening	Ingenieur	Omzetten van functionele eisen naar uitvoerbaar ontwerp
Ontwerp, contract- en productspecificaties, NLCS-werktekening /BIM-model van het ontwerp	→	Technisch gerealiseerde ontwikkeling	→	BIM-model van realisatie, materialenpaspoort, opleverdossier	Bouwbedrijf / Leverancier	Realiseren van het ontwerp volgens eisen
BIM-model van realisatie, materialenpaspoort, opleverdossier	→	Functioneel gerealiseerde ontwikkeling	→	Assetregistratie	Beheerder	Borging dat gerealiseerde prestaties voldoen
Condities, prestaties, kosten, meldingen/incidenten, beschikbaarheid	→	Functioneel gepland onderhoud	→	Onderhoudsstrategie en planning	Assetmanager / Beheerder	Optimaliseren van prestaties, risico’s en LCC
Constructieve gegevens, BIM, inspectierapporten, prestatie-eisen, normen	→	Technisch gepland onderhoud	→	Technische plannen/werkpakketten en adviezen	Ingenieur	Voorbereiden veilige en effectieve onderhoudsingrepen
MJOP, werkopdrachten, technische documentatie, veiligheidsmaatregelen	→	Technisch gerealiseerd onderhoud	→	Uitgevoerde werkzaamheden, geactualiseerde status/conditie	Onderhoudsbedrijf	Waarborgen functionaliteit en technische levensduur
Nieuwe prestaties t.o.v. vastgelegde normen	→	Functioneel gerealiseerd onderhoud	→	Onderhoudsbeoordeling, prestatievergelijking	Beheerder	Valideren effect van onderhoud op prestaties
Restlevensduur, kostenramingen, risicoanalyses	→	Functioneel geplande ontmanteling	→	Ontmantelingsbesluit en randvoorwaarden	Asseteigenaar	Besluitvorming over verwijdering en circulariteitsdoelen
BIM/as-built, constructieberekeningen, inspectierapporten, materialeninventarisatie	→	Technisch geplande ontmanteling	→	Demontage- en sloopplan, V&G-maatregelen	Ingenieur	Voorbereiden veilige, efficiënte en circulaire demontage
Demontageplan, veiligheids- en milieu-eisen	→	Technisch gerealiseerde ontmanteling	→	Gesloopte onderdelen, geoogste materialen, uitvoeringsrapportage	Sloopbedrijf	Uitvoeren sloop en materiaalterugwinning
Normen, circulaire doelen, gerealiseerd resultaat	→	Functioneel gerealiseerde ontmanteling	→	Toetsingsrapport, overdracht en archivering	Beheerder	Borging van naleving en kennisopbouw

Het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] stelt dat landelijke coördinatie noodzakelijk is om de enorme opgave beheersbaar te houden. Niet alleen technische gegevens zijn van belang, maar ook bestuurlijke afstemming en programmatische samenwerking tussen overheden. Stuurinformatie op basis van een informatiemodel moet de basis vormen voor gezamenlijke besluitvorming, risicogestuurd beheer en slimme planning van vervanging en renovatie over bestuurslagen heen. Alleen dan kunnen schaaleffecten worden benut en maatschappelijke doelen zoals duurzaamheid, veiligheid en bereikbaarheid integraal worden gerealiseerd.

Het is cruciaal om deze stakeholdergroep in kaart te brengen om:

Overeenstemming te bereiken over informatiestandaarden en -processen;
Draagvlak te creëren voor de transitie naar gebruik van gestandaardiseerde informatie over civiele kunstwerken voor het nemen van collectieve beslissingen;
Potentiële knelpunten in ketensamenwerking te identificeren (zoals verantwoordelijkheden, datakwaliteit of organisatorische scheiding);
Een gefundeerde routekaart te ontwikkelen voor een succesvolle adoptie van digitale assetmanagementmethoden.

Voor elke stakeholder zijn de taken en rollen, en de informatiebehoefte al beschreven bij de use cases. In dit hoofdstuk beschrijven we de verantwoordelijkheden van de stakeholders bij het verzamelen en publiceren van informatie voor de vervangings*en renovatie-opgave. We identificeren per stakeholder knelpunten voor het op landelijke schaal verzamelen en gebruiken van de informatie.

De stakeholders zijn ingedeeld in drie categoriën:

Direct verantwoordelijken: Dit zijn de stakeholders die vanuit hun rol directe verantwoordelijkheid dragen voor het beheer, de besluitvorming en uitvoering rondom civiele kunstwerken. Zij nemen operationele of strategische beslissingen, voeren beheer uit of hebben eindverantwoordelijkheid voor prestaties en veiligheid.
Ketenpartners: Dit zijn de partijen die ondersteunend of specialistisch bijdragen aan de levenscyclus van civiele kunstwerken. Ze leveren kennis, diensten, producten of toezicht, en werken nauw samen met de direct verantwoordelijken om gezamenlijke doelstellingen te realiseren.
Gebruikers: Hierbij wordt met name ingezoomd op defensie, hulpdiensten en vervoerders met grotere voertuigen.

visuele weergave van een piramide met van boven naar onderen: (Semi-) overheden ( Cruciale gegevens voor de prognoses ontbreken bij veel organisaties, Gebrek aan informatie over bestaande kunstwerken en personeelstekorten spelen een rol), Ketenpartners in de bouw (Informatie-uitwisseling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is niet digitaal gestandaardiseerd, Gebrekkige informatie over de omgeving, constructieberekeningen, ontwerp en relisatie van bestaande kunstwerken), Het Rijk / Leger en hulpdiensten / vervoerders (Prognoses zijn onderling niet vergelijkbaar, Data voor beoordeling veiligheid, mobiliteit en bereikbaarheid niet landelijk beschikbaar). — Figuur 2 De stakeholders met hun knelpunten.

De direct verantwoordelijken zijn de Asseteigenaren, ondersteund door Assetmanagers en Beheerders. Het gaat hier om 400+ semi-overheidsorganisaties waaronder RWS en ProRail, gemeenten, provincies en waterscvhappen.

TNO signaleert in het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] dat veel organisaties nog geen integrale vervangings- of renovatieprognoses hebben, waardoor cruciale gegevens zoals restlevensduur en lange-termijn vervangingsbehoefte ontbreken. Bovendien worden lifecyclekostenanalyses (LCC), risicobeoordeling, én besluitvormingscriteria (zoals self‑perform vs uitbestedingsstrategieën) vaak niet adequaat onderbouwd.
KPI’s en service levels worden niet uniform gemeten of geïnterpreteerd, wat leidt tot onduidelijkheid in prestaties en beleidskeuzes. Omdat er 400+ (semi-)overheden zijn met kunstwerken in de portefeuille wordt integrale afstemming hierdoor bemoeilijkt.
Structurele hindernissen zijn tevens personeels-en capaciteitsgebrek en voor het plannen van de uitvoering van werkzaamheden bestaat onduidelijkheid rondom CO₂‑ en stikstofregelgeving.
Op tactisch en operationeel gebied zijn er obstakels zoals beperkte toegang tot centrale databronnen, uiteenlopende definities van gegevens, of onvoldoende betrokkenheid bij landelijke afspraken.

In het samenwerkingsverband Platform Bruggen (externe link) is aangegeven dat een 'gegevenswoordenboek' nodig is. Dit platform heeft een functie op het gebied van kennisdeling, maar heeft geen mandaat om de regie te voeren op dit vraagstuk.

Meer dan 40 publieke en private partijen hebben in het Bestuursakkoord afspraken gemaakt om digitale ketensamenwerking in de Gebouwde Omgeving te versnellen. Ze beloven hierbij specifieke standaarden te gebruiken voor data-uitwisseling in ketenprocessen. DigiGO heeft hierbij geen wettelijke taak of mandaat om dit op gang te brengen, het is een stichting die afhankelijk is van de initiatievn van partijen in de bouwsector om ontwikkelingen te trekken.

Rijkswaterstaat geeft in het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 onder beleidsmaatregel 3 (externe link) aan dat gewerkt moet worden aan informatiestandaarden om de renovatie- en vervangingsopgave goed te kunnen aansturen. Deze beleidsmaatregel is al anderhalf jaar in de maak, maar heeft nog niet geleid tot een concrete agenda waarbij de informatie voor de vervangings- en renovatieopgave wordt gestandaardiseerd. Rijkswaterstaat heeft niet de wettelijke taak of het mandaat om namens alle 400+ (semi-)overheden de regie te pakken en moet daarom zoeken naar samenwerking.

Een informatiemodel van de [NEN2767] is op moment van schrijven in ontwikkeling bij de NEN.

In het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 onder beleidsmaatregel 3 externe link staat dat moet worden gewerkt aan een aansluiting tussen NEN 2767-4 en IMBOR.

Het Amsterdam Institute for Metropolitan Studies (AMS) werkt in Project 1.1 Datagedreven Beheer en Onderhoud (DBO) onder het thema "Infra, Toekomstbestendige Leefomgeving" aan standaard datasets voor verschillende soorten kunstwerken waaronder kademuren. Hier wordt gewerkt aan instantiedatasets van kunstwerken op basis van bestaande standaarden en met beschikbare data uit assetsystemen. In pilots worden proeftuinsystemen ontworpen om data te delen en te ontvangen, waarbij andere asset owners eenvoudig later kunnen aansluiten. Dit maakt opschaling en analyses op nationale schaal mogelijk en versterkt de samenwerking binnen de sector. RWS en meerdere gemeenten en provincies hebben zich aangemeld als trekker van een proeftuinsysteem.

TNO adviseert onder andere het opzetten van een nieuw “vernieuwingsfonds” voor civiele infrastructuur, in de trant van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, om financiering en productiviteitsverhogingen mogelijk te maken Het ontbreken van zo’n fonds en de benodigde regierol vanuit de overheid beperkt het vermogen om grootschalig en structureel te acteren. Het Bouwberaad Externe link zet druk op de politiek voor structurele financiële commitment.

De overige partijen in de use cases zijn ketenpartners. Voor hen geldt, dat hoe beter de beschikbare informatie is over civiele kunstwerken, hoe beter zij hun werk kunnen uitvoeren met zo min mogelijk kosten en capaciteit. De opgaven in de bouwsector zijn opgeteld zo groot, dat dit noodzakelijk is voor de haalbaarheid van de uitvoering van alle werkzaamheden in de openbare ruimte.

Knelpunten:

De (semi-)overheden hebben onvoldoende en versnipperde kennis van de technische informatie uit BIM-modellen en bijbehorende analyses en hoe deze te onderhouden. De informatie over civiele constructies wordt platgeslagen in pdf's, verstopt in archieven en platbgeslagen in 2D-GIS georiënteerde asset beheersystemen. Daarom wordt elk project vertraagd door het zoeken naar informatie.
De (semi-)overheden of de nationale overheid voert geen regie op standaardisatie van bouwwerkinformatie, inclusief asset informatie. Daarom kan ook geen gestandaardiseerde informatie van beheerders worden uitgewisseld met de ketenpartners. Ook bevat de beheerinformatie, bijvoorbeeld op basis van het IMBOR, niet voldoende diepgang van technische informatie voor gebruik in onderhouds- en renovatieprojecten.
Landelijke registraties van asset informatie zijn versnipperd en hebben niet voldoende diepgang van technische informatie voor gebruik in onderhouds- en renovatieprojecten.

de aannemers hebben zich onder de vlag van digiGO verenigd in de BIM Basis Infra. Daarin zitten bouwbedrijven waaronder VolkerWessels, en ingenieursbureaus waaronder Movares die gevraagd hebben om van de NLCS een informatiemodel te maken, met als doel om objecten goed te kunnen classificeren in 2D CAD en 3D BIM modellen (die laatste vraagt een classificatie met een relatie naar IFC) en te automatiseren met het maken van hoeveelheidsberekeningen, inkoopstaten en dergelijke. Bij de BIM Basis Infra zitten ook opdrachtgevers waaronder Gelderland, die de classificatie willen gebruiken om informatie vanuit het project over te dragen naar beheer. Deze groep wil inzetten op een duurzame oplossing voor de langere termijn.

Er is een projectplan opgesteld en ingebracht bij in het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 onder beleidsmaatregel 3. Het project wil zich richten op het ontwikkelen van een ontwerpclassificatie op basis van NLCS en het maken van implementatievoorbeelden, waarbij de uitwisseling tussen beheer (IMBOR) en project (NLCS) één van de voorbeelden is. Daarbij is gesteld dat kunstwerken en verhardingen de eerste prioriteit zijn. Dit project is nog niet formeel opgenomen in beleidsmaatregel 3.

Defensie en hulpdiensten (zoals brandweer, politie en ambulancediensten) zijn gebruikers die afhankelijk zijn van civiele kunstwerken voor snelle en veilige mobiliteit, vaak onder uitzonderlijke omstandigheden. Voor defensie geldt dat kunstwerken onderdeel zijn van strategische verplaatsingsroutes en militaire logistiek. Voor hulpdiensten zijn ze cruciaal in het bereiken van incidentlocaties binnen gestelde responstijden.

Geometrische en structurele informatie over civiele kunstwerken (zoals doorrijprofielen, breedtes, draagkracht en belastbaarheid) is vaak niet actueel of onvoldoende gedetailleerd voor operationele planning, zoals draaicirkelberekeningen voor bijzondere voertuigen.
Toegang tot technische gegevens, bijvoorbeeld BIM-modellen, is beperkt of versnipperd over verschillende systemen en organisaties, waardoor planning en risicobeoordeling vertragen.
Er is geen uniforme standaard voor het uitwisselen van deze gegevens tussen assetbeheerders en gebruikers, waardoor maatwerkafspraken per organisatie nodig zijn.
Gebrek aan structurele betrokkenheid bij landelijke afspraken over informatiestandaarden, waardoor specifieke operationele eisen van deze gebruikers onvoldoende worden meegenomen in de landelijke regie.

Vervoerders, zoals openbaarvervoerbedrijven, logistieke ondernemingen en vrachtvervoerders, maken dagelijks gebruik van civiele kunstwerken om goederen- en personenstromen efficiënt en veilig te laten verlopen. Hun eisen liggen vooral bij capaciteit, doorstroming en voorspelbaarheid van reistijden.

Onvoldoende beschikbaarheid van actuele geometrische informatie over doorrijhoogtes, breedtes, belastbaarheid en verkeersprofielen belemmert de routeplanning, vooral voor uitzonderlijk transport. Informatie die er is, is versnipperd over verschillende registraties.
BIM-modellen of vergelijkbare technische documentatie van civiele kunstwerken zijn zelden direct bruikbaar voor vervoerders, omdat deze niet aansluiten op hun eigen plannings- en navigatiesystemen.
Er is geen structureel mechanisme om vervoerders vroegtijdig te betrekken bij onderhouds- of vervangingsplanning, waardoor onverwachte verstoringen ontstaan en kosten oplopen.

Dit hoofdstuk geeft een overzicht over de informatiesoorten uit de use cases, en inventariseert in welke standaarden deze informatiebehoefte beschreven is. Het gaat om de informatie die in het informatiemodel kan worden opgenomen.

visuele weergave van de prognoses: Assetinventarisatie, vervangingswaarde (IMBOR, NEN 2767, SSK), Functionele levensduur (Handboek Wegontwerp), Economische levensduur (herstelkosten), Technische levensduur (kengetallen levensduur, Technische restlevensduur op basis van onderzoeken uit CROW-CUR 117 en NEN 2767, Vervangingswaarde (SSK) — Figuur 3 De onderdelen van een prognose en daarbij behorende standaarden.

De assetregistratie civiele kunstwerken bevat de taxonomie en bouwjaar/leeftijd van het areaal uit het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] waarbij de taxonomie beschreven wordt als:

"...de hiërarchische indeling van het areaal en onderverdeling in type objecten, is het van belang om de (fysieke) kenmerken van het areaal op te nemen. Zoals het bouwjaar, het type constructie en het aantal (vierkante) meters waaruit een object bestaat en de (hoofd) materiaalsoort waaruit het is opgebouwd, zoals hout, staal, beton of metselwerk. Het registreren van de fysieke kenmerken van het areaal is nodig om de juiste kostenkengetallen te kunnen kiezen om daarmee de vervangingswaarde te kunnen berekenen."

Het Informatiemodel Beheer Openbare Ruimte (IMBOR) beschrijft de objecttypen die voorkomen in de openbare ruimte en de vaste objectgegevens die nodig zijn voor het beheer hiervan. De informatie over kunstwerken die hierin staat is grotendeels administratief van aard en met enekele functionele en geometrische kenmerken. Zie hier bijvoorbeeld de Overbrugging in de IMBOR viewer. In het IMBOR staat een deel van de informatie die nodig is al beschreven, waaronder aanlegjaar, bouwjaar en technische levensduur voor het vervangingsjaar.

[NEN2767] is dé norm voor conditiemeting van gebouwen, infrastructuur en andere beheerobjecten. Hiermee kan gestuurd worden op prestatie-eisen, zodat een eigenaar of beheerder inzicht heeft in de aanwezige gebreken en weet welke risico’s hij loopt als die niet worden opgelost. De norm zorgt ervoor dat inspecteurs betrouwbare informatie aanleveren waardoor meerjarenprogramma’s kunnen worden ontwikkeld. Hiermee krijgt de eigenaar/beheerder input voor zijn beleid en kan zo ook richting geven aan het stellen van prioriteiten voor herstel van gebreken. Zo is er grip op de technische toestand, de risico’s en kosten op korte en lange termijn. Voor de assetregistratie van de constructieve elementen waaruit een kunstwerk bestaat wordt vaak gebruik gemaakt van de decompositiebeschrijving bij de NEN [NEN2767].

Rijkswaterstaat heeft al vergevorderd werk verricht aan een eigen ObjectTypeLibrary (OTL). Deze OTL biedt een specialisatie op de NEN 2767: bijvoorbeeld met twaalf varianten van voegovergangen in plaats van één generiek element. Ook legt het restricties vast op samenstellingen, wat cruciaal is voor consistent datagebruik. Rijkswaterstaat heeft aangegeven dat deze OTL vrij beschikbaar wordt gesteld voor standaardisatie.

Op het hoofdwegennet is een aanzienlijk deel van de kunstwerken gedimensioneerd op een veel lagere hoeveelheid verkeer en belastingen dan de huidige situatie. Vanuit de strategische doelen moet blijken welke kunstwerken aangepast of vervangen moeten worden vanuit functioneel oogpunt: verhogen belastbaarheid en/of capaciteit. Een omgekeerde optie is uiteraard het beperken van de belastingen op een kunstwerk, waardoor dit langer meekan. Om deze informatie eenvoudig mee te kunnen geven op nationaal niveau kan een functionele levensduur worden meegegeven. Deze informatie is nog niet in een informatiemodel opgenomen.

Een Economisch Einde Levensduur Indicator kan worden bepaald aan de hand van voorspelde herstelkosten. Wanneer deze kosten de baten overstijgen, is vervanging gerechtvaardigd.

Kostenkentallen zijn essentieel voor het opstellen van levensduurmodellen, maar worden meestal niet openbaar gemaakt vanwege concurrentie in aanbestedingen. Instandhoudingsplannen worden opgebouwd met intervalgegevens en kostenramingen per bouwdeel. Op dit niveau kun je ook faalgedrag koppelen aan te nemen maatregelen (bijvoorbeeld wanneer betondegeneratie zichtbaar wordt). Dit ondersteunt het opstellen van lifecycle-plannen: wanneer zijn de herstelkosten zó hoog dat vernieuwing logisch wordt?

De SSK werkt met een hiërarchische opbouw (object → elementen → activiteiten/kostenposten), waardoor je onderhouds- en herstelwerkzaamheden netjes kunt positioneren binnen dezelfde structuur. Denk aan posten als betonherstel, conserveren staal, vervangen voegovergangen, lagers vernieuwen, asfaltdeklaag vervangen enzovoort – dit kan allemaal worden opgenomen binnen de SSK-codering. Daardoor ontstaan uniforme kostenkengetallen, die je kunt hergebruiken en vergelijken. Het grote voordeel: je kunt onderhoud en herstel financieel op dezelfde manier ordenen als vervanging en nieuwbouw, waardoor scenario’s (onderhoud verlengen vs. vervangen) beter vergelijkbaar worden.

Voor het bepalen van de herstel- en onderhoudskosten kan de Standaard Systematiek Kostenramingen (SSK) gebruikt worden als basis. Hierbij is dan wel een publicatie als informatiemodel nodig en een aligment met IMBOR en NEN 2767. Ook zijn referentieprijzen nodig, die worden niet door de SSK geleverd.

De i/c-waarde (intensiteit/capaciteit) zoals beschreven in het Handboek Wegontwerp kan dienen als een indicator om de functionele levensduur van een kunstwerk te voorspellen. Naarmate de verkeersintensiteit groeit en de i/c-waarde de kritische grens nadert, neemt de kans op structurele congestie en verminderde doorstroming toe. Door de ontwikkeling van de i/c-waarde in de tijd te volgen, kan worden ingeschat wanneer de capaciteit van een brug, tunnel of viaduct functioneel tekortschiet en aanpassing of vervanging nodig is. Zo biedt de i/c-waarde een kwantitatief hulpmiddel om de toekomstige benutting en levensduur van kunstwerken te beoordelen. Deze waarde zou kunnen worden beschreven in een informatiemodel.

De technische levensduur van civiele kunstwerken is volgens het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023] nodig bij het standaardiseren van de prognose voor de vernieuwingsvraag van kunstwerken:

"Voor het maken van een prognose is het nodig dat per type object wordt bepaald wat de technische levensduur is. Dit kan door gebruik te maken van kengetallen of door gebruik te maken van inschattingen van experts, al dan niet op basis van tussentijdse inspectie. In het laatste geval zal er doorgaans sprake zijn van een restlevensduur. De technische levensduur zal in de regel per type object en/of hoofdmateriaalsoort verschillen."

Voor het bepalen van de (rest-)levensduur kan gewerkt worden met kengetallen voor de techische levensduur van civiele kunstwerken; waarbij door stakeholders bepaald moet worden of alle (semi-)overheden zelf kengetallen kunnen aanleveren, of gewerkt moet worden met nationale kengetallen. Door de levensduur waarmee gerekend wordt af te stemmen op statischische gegevens over levensduur op basis van conditiescores kan een nauwkeuriger beeld ontstaan van de werkelijke restlevensduur. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van een standaard schadeclassificatie op basis van(NEN 2767) aangevuld met risico-inschattingen – een gescheurde ligger brengt bijvoorbeeld meer risico met zich mee dan een beschadigd landhoofd. Berekeningen over constructieve veiligheid kunnen leiden tot nog betere risico-inschattingen.

De [CROW-CUR-117] Aanbeveling 117:2020 - Inspectie en advies civiele kunstwerken geeft specifieke instructies voor allerlei soorten onderzoeken naar de staat van kunstwerken:

Schouw
Inventarisatie
Toestandsinspectie
Contractuele vooropname
Contractuele eindopname
Hersteladvies
Risicoanalyse
Meerjarenonderhoudsplanning en -budgetraming
Constructieve beschouwing
Analyse restlevensduur
Monstername en beproeving
Verfijnde financiële onderbouwing
Verificatieberekening
Monitoring Deze beschrijvingen kunnen de basis vormen voor standaard informatieleveringen die uitgewisseld kunnen worden tussen ketenpartijen en de beheerder, maar ook in landelijke prognoses kunnen worden gebruikt als input.

Er bestaat geen informatiemodel voor kengetallen voor de technische levensduur.

Voor het bepalen van de vervangingswaarde is kennis nodig van de fysieke kenmerken zoals vastgelegd in het IMBOR in combinatie met het informatiemodel van de [NEN2767], denk aan lengte, breedte en hoogte van onderdelen van de constructie waarvoor een prijs bepaald moet worden. Daarnaast zijn kostenkengetallen nodig.

Voor het bepalen van de vervangingswaarde kan ook de Standaard Systematiek Kostenramingen (SSK) gebruikt worden als basis.

Om planningen op elkaar af te stemmen is het delen van meerjarenonderhoudsplanningen van werken waarin tijdelijk minder capaciteit beschikbaar is op het wegennet cruciaal. Hiervoor bestaat nog geen standaard.

De Beheersystematiek Civiele Constructies (BS-CC) biedt beheerders een uniforme en praktische werkwijze voor het onderhouden van kunstwerken. De systematiek is onderdeel van de Beheersystematiek Openbare Ruimte (BS-OR) en helpt kosten, prestaties en risico’s integraal af te wegen in alle fasen van assetmanagement. Op basis van NEN-ISO 55000 en bestaande handreikingen is een breed gedragen, toepasbare aanpak ontwikkeld die bijdraagt aan meer eenduidigheid, betere onderbouwing van beheerplannen en het voorkomen van faalkosten. De BS-CC is een levend document dat digitaal wordt beheerd, zodat nieuwe inzichten en technieken eenvoudig kunnen worden toegevoegd. Hiermee krijgen beheerders een krachtig instrument om de kwaliteit van beheer te verbeteren en gemeenschapsgeld effectiever in te zetten.

Ketenpartners werken vanuit een heel ander perspectief, met andere soorten informatie, andere standaarden en heel andere applicaties. Aansluiting hierop is met name van belang voor langere termijn. Op korte termijn moet gewerkt worden met gebrekkige informatie over bouw en aanleg om toch beslissingen te nemen.

Een belangrijke invalshoek is de constructieve veiligheid van bestaande kunstwerken. Zoals CROW ook benadrukt in het eigen boekje over constructieve veiligheid, kan een constructieve herberekening – in samenhang met visuele schadebeelden – aantonen dat een kunstwerk nog jarenlang veilig te gebruiken is. Daarmee kunnen onnodige vervangingen worden voorkomen en miljoenen euro's aan kosten bespaard worden. Data over de uitgangspunten en resultaten van zulke berekeningen zijn dus waardevol om systematisch vast te leggen en terug te kunnen vinden. Voor het beoordelen van constructieve veiligheid is ontwerpinformatie nodig over de constructie de maximale belastbaarheid vanuit verkeers- en defensiedoeleinden.

CROW-CUR Aanbeveling 124:2019 Constructieve veiligheid bestaande bruggen en viaducten van decentrale overheden. Deze CROW-CUR Aanbeveling sluit aan op bestaande regelgeving en geeft richtlijnen en procedures voor de beoordeling van de constructieve veiligheid van bestaande bruggen en viaducten van decentrale overheden. Dit heeft enerzijds betrekking op de prioritering voor de beoordeling van een areaal aan kunstwerken (bruggen en viaducten) en anderzijds de beoordeling van de constructieve veiligheid van individuele objecten. De CROW-CUR Aanbeveling geeft hiertoe een toelichting op de bepaling van de eigenschappen van de verschillende van toepassing zijnde materialen, de aan te houden verkeersbelastingen en het te hanteren betrouwbaarheidsniveau. De basis hierbij is dat op verantwoorde wijze het maximale uit de constructie wordt gehaald, dat wil zeggen dat eventueel aanwezige conservatieve aannames in een beoordeling zo veel als mogelijk worden geïdentificeerd en vermeden waar nodig en mogelijk.

IFC 4.3 (Industry Foundation Classes versie 4.3) is een open BIM-standaard ontwikkeld door buildingSMART en gericht op het modelleren van infrastructurele werken, waaronder kunstwerken zoals bruggen, viaducten, tunnels en sluizen. Het biedt uitgebreide ondersteuning om deze objecten niet alleen geometrisch, maar ook semantisch en functioneel vast te leggen.De samenstelling uit componenten en bouwdelen kan worden vastgelegd, evenals ruimtelijke positionering langs een as van een weg of spoorweg, en functionele informatie zoals materiaal (beton, staal), belastingklasse, onderhoudsstatus, gebruiksfunctie (verkeer, spoor, voetgangers). IFC wordt in de ontwerp - en bouwfase gebruikt voor samenwerking tussen architect, constructeur en civiel ingenieur.

Dit is nog in de ontwikkelfase. Niet alle BIM-software ondersteunt IFC 4.3 nog volledig (of stabiel). Hoewel opdrachtgevers (zoals RWS en ProRail) er klaar voor zijn of aan het experimenteren zijn, is de keten (aannemers, toeleveranciers) nog bezig met adoptie. Dit geldt ook voor de beheersoftware (assetmanagementsystemen), die nog niet met IFC 4.3 werken maar vaak nog met 2D kaarten.

Er is nog geen volledige en breed gedragen Nederlandse Model View Definition (MVD) voor kunstwerken.

De mapping tussen NLCS (Nederlandse CAD Standaard) en IFC 4.3 is in een vroeg stadium van ontwikkeling. In het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 onder beleidsmaatregel 3 externe link wordt gewerkt aan een digideal om dit mogelijk te maken.

De Nederlandse CAD Standaard (NLCS) is de nationale standaard voor het 2D tekenen van civiele objecten in de ontwerp- en voorbereidingsfase. De NLCS is vooral bedoeld voor uitwisseling van technische CAD-tekeningen, waarbij objectinformatie wordt gekoppeld aan lagen en codes volgens een vaste systematiek. Deze standaard is breed ingeburgerd in de Nederlandse GWW-sector en wordt veel gebruikt door ontwerpers, ingenieursbureaus en opdrachtgevers zoals gemeenten, waterschappen en Rijkswaterstaat.

De NLCS richt zich op 2D representatie en is sterk geoptimaliseerd voor besteksvoorbereiding en uitvoering, met nadruk op eenduidige communicatie tussen ontwerp en uitvoering. Binnen het domein van kunstwerken wordt NLCS gebruikt om onderdelen van bruggen, viaducten en sluizen eenduidig te tekenen en benoemen, inclusief maatvoering en materiaaltype.

Er ontstaat steeds meer behoefte om NLCS en BIM op elkaar aan te laten sluiten. De integratie met IFC 4.3 is hierbij een belangrijke stap, omdat datamodel-gedreven werken de voorkeur krijgt in digitale samenwerking. De mapping tussen NLCS-objectcoderingen en IFC-objecttypes (zoals IfcSlab, IfcBeam, IfcFooting) is echter nog in ontwikkeling.

Raakvlak met het Informatiemodel Kunstwerken: de NLCS biedt een brug tussen traditionele 2D tekenpraktijk en het objectgeoriënteerde modelleren dat nodig is voor digitale samenwerking. Om de aansluiting met het Informatiemodel Kunstwerken en IFC 4.3 te versterken, is harmonisatie tussen NLCS, het IMK en IFC nodig, zodat ontwerpgegevens zowel in 2D (tekening) als 3D (model) eenduidig en herbruikbaar zijn.

Voor defensie, hulpdiensten en vervoerders is betrouwbare en actuele informatie over de gebruiksmogelijkheden van kunstwerken essentieel om veilige en efficiënte inzet en transporten te waarborgen. Hun informatiebehoefte richt zich op kenmerken zoals doorrijprofielen, maatgevende voertuigen, draaicirkels, draagkracht en toegangsbeperkingen. Deze gegevens moeten eenduidig en gestandaardiseerd worden ontsloten, zodat zij naadloos aansluiten op operationele plannings- en navigatiesystemen. Daarbij kan worden aangesloten op bestaande standaarden: IMBOR voor beheer- en assetinformatie, het Informatiemodel Verkeerstekens (CROW) voor verkeersmaatregelen en borden, en de wegennetwerkregistraties binnen NDW. Door deze informatiemodellen beter op elkaar af te stemmen en samen te brengen in één samenhangende dataset, ontstaat een robuuste informatievoorziening. Dit maakt het mogelijk dat wegbeheerders relevante gegevens direct vanuit hun assetinformatiesystemen beschikbaar stellen aan nationale registraties, waarmee dubbele vastlegging wordt voorkomen en de informatiepositie van kritieke gebruikersgroepen structureel wordt versterkt.

Het betrekken van de juiste stakeholders is essentieel om draagvlak te creëren en de aansluiting op bestaande systemen te borgen. Rijkswaterstaat, gemeenten, provincies en waterschappen spelen hierbij de rol van primaire beheerders. Daarnaast is het nodig om ingenieursbureaus, softwareleveranciers en aannemers te betrekken, zodat gegevensuitwisseling in de hele keten werkbaar wordt. De groep die betrokken is bij CUR-aanbeveling 117 kan dienen als kern van expertise, omdat hierin zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers vertegenwoordigd zijn. Het is belangrijk dat stakeholders gezamenlijk bepalen welke gegevens minimaal nodig zijn in voor standaard informatieleveringen en dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over rollen en verantwoordelijkheden, zodat iedere partij weet wat van haar verwacht wordt. Daarnaast kan voor input informatie opgehaald worden bij het AMS waar in Project 1.1 Datagedreven Beheer en Onderhoud (DBO) onder het thema "Infra, Toekomstbestendige Leefomgeving" gewerkt wordt aan standaard datasets voor verschillende soorten kunstwerken waaronder kademuren, vier sooerten bruggen, stalen bruggen en sluizen. Te onderzoeken valt of deze gedefinieerd kunnen worden in standaard datasets.

Een gezamenlijk gegevenswoordenboek moet als universele "stekker" fungeren voor uitwisseling van gegevens. Hiermee kunnen constrieve berekeningen en prognoses op een eenduidige manier gedeeld en geïnterpreteerd worden. Dit gegevensmodel moet aansluiten bij bestaande beheersystematieken, zoals die van provincies en gemeenten, en bij documentatie zoals de CUR-aanbevelingen.

De kracht zit in de eenvoud: maak het zo toegankelijk mogelijk, zodat ook kleinere beheerders en softwareleveranciers kunnen aanhaken. De algemene aanbeveling is daarom om standaard informatieleveringen te bepalen voor onderdelen van constructieve berekeningen en prognoses, voor het delen in een landelijke registratie. Die informatieleveringen zijn bij voorkeur gebaseerd op bestaande standaarden zoals IMBOR en NEN 2767, eventueel aangevuld met de meest noodzakelijke elementen voor vervangingsprognoses.

Voor het uitwisselformaat of de te gebruiken digitale uitwisselmethode moet een standaard datadienst worden opgesteld binnen het Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving, in samenwerking met digiGO.

De voorwaarden voor het overnemen van deze werkwijze door decentrale overheden zijn:

Een laagdrempelige aanpak
Een eenvoudige koppeling met bestaande assetregistratiesystemen eenvoudig is
Een duidelijk gemeenschappelijk doel, bijvoorbeeld landelijke prognoses en instandhoudingskosten.

Gemeenten en provincies hoeven niet alles zelf te doen. Een goed gedefinieerde "lichte variant" van het gegevensmodel biedt de grootste kans op brede adoptie.

Voor ketenpartners is het met name van belang om uniformitiet te krijgen in de werkwijze van opdrachtgevers. Als gewerkt wordt aan standaard uitwisselformaten en vaste informatieleveringen per type onderzoek, conditiemetingen, toestandscondities, opnames, nadere onderzoeken naar oorzaken, rekenen aan een constructie, meten betonkwaliteit, enzovoorts, kan ervoor gezorgd worden dat iedereen mee kan doen in de "gegevensrotonde" en dat het ook uit kan voor softwareleveranciers om hierop in te springen, zodat er apps beschikbaar zijn om data mee te leveren zonder dat een ketenpartner specialistische kennis in huis hoeft te hebben over data. Belangrijk is het onderscheid tussen het vastleggen van de toestand (bijvoorbeeld via visuele inspecties) en het doen van verdiepende onderzoeken naar de oorzaken van schade. Denk aan metingen van de betonkwaliteit of structurele herberekeningen van bruggen. Daarbij komt specialistische kennis kijken, vooral bij bruggen en binnenstedelijke kademuren.

De mensen die betrokken zijn bij CUR-aanbeveling 117 vormen een geschikte groep om samen mee te bepalen welke gegevens uitgewisseld moeten worden. Hierin zitten ingenieursbureaus, opdrachtgevers en andere stakeholders samen.

Het ontwikkelen van een gezamenlijke werkwijze gebeurt het meest effectief in een proces van lerend ontwikkelen. In workshops komen de stakeholders samen. Door disciplines en organisaties aan één tafel te brengen, worden bestaande silo’s doorbroken en ontstaat een beter begrip voor elkaars werksituaties en uitdagingen. Dit draagt bij aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal en aanpak. Binnen een experimenteeromgeving kan gewerkt worden met prototyping, waarbij resultaten direct met praktijkdata worden beproefd en er ruimte is voor feedbackrondes. Marktpartijen worden actief betrokken, zodat de ontwikkelde standaarden praktisch toepasbaar zijn en in software kunnen worden ingebouwd. Daarbij wordt voortgebouwd op bestaande standaarden zoals IMBOR, NEN 2767 en CUR-aanbevelingen, met alleen die aanvullingen die strikt noodzakelijk zijn.

Omdat onder de vlag van het AMS al gewerkt wordt aan proeftuinen voor het delen van informatie over verschilende soorten civiele constructies waaronder betonnen bruggen en kademuren, kan hierop aangesloten worden in het kader van lerend ontwikkelen. De echte verankering van deze proeftuinen gebeurt echter pas als gewerkt wordt aan landelijk gestandaardiseerde datasets.

De vervangings- en renovatieopgave van civiele kunstwerken in Nederland vraagt om een fundamenteel andere manier van samenwerken, sturen en financieren. De huidige versnippering in gegevensbeheer, het ontbreken van uniforme informatiestandaarden, en het ontbreken van een centrale regierol maken dat 400+ (semi-)overheden en hun ketenpartners niet effectief kunnen plannen en uitvoeren. Hoewel er diverse landelijke initiatieven bestaan, ontbreekt een bindend mandaat en structureel financieringsmechanisme. Hierdoor blijven cruciale maatschappelijke doelen van duurzaamheid, veiligheid, bereikbaarheid onvoldoende geborgd, en gaat kostbare tijd en capaciteit verloren in het zoeken naar, vertalen en afstemmen van informatie.

De algemene aanbeveling kan alleen een onderschrijven zijn van de aanbevelingen uit het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023]: Richt een landelijk, wettelijk verankerd vernieuwingsprogramma op, met een centrale regie- en coördinatieorganisatie die verantwoordelijk is voor:

Uniforme informatiestandaarden en dataprocessen voor alle bestuurslagen, gebaseerd op een integraal informatiemodel dat zowel beheer- als projectdata dekt (IMBOR–NLCS–IFC).
Structurele financiering via een specifiek vernieuwingsfonds, zodat investeringen voorspelbaar en schaalbaar zijn.
Verplichte deelname van alle asseteigenaren aan het landelijke prognose- en informatiesysteem, met heldere KPI’s en service levels.
Ketenbrede implementatie van digitale assetmanagementmethoden, inclusief opleiding en ondersteuning voor beheerders.

Alleen door deze combinatie van wettelijke borging, structurele middelen en eenduidige informatievoorziening kan Nederland de vervangings- en renovatieopgave tijdig, efficiënt en duurzaam realiseren.

Om de informatiepositie voor de vervangings- en renovatieopgave te versterken, is het van belang standaarden en standaarddatasets niet alleen te ontwikkelen, maar deze ook direct een concreet doel te geven. Wij bevelen aan een nationaal dashboard te realiseren waarin gegevens over civiele kunstwerken integraal worden samengebracht. Dit dashboard maakt het mogelijk om planningen op nationale schaal beter op elkaar af te stemmen en prognoses te verbeteren.

Het verdient de voorkeur dat dit dashboard rechtstreeks wordt gevoed vanuit de assetinformatiesystemen van gemeenten, provincies en andere (semi-)overheden. Daarmee wordt dubbele registratie voorkomen en blijft de assetinformatie de primaire bron. Door de samenvoeging van gegevens kan een gezamenlijk leertraject ontstaan, waarin nationale kengetallen en risico-inschattingen steeds verder worden aangescherpt. Dit leertraject kan optimaal worden ingebed in het project Datagedreven Beheer van het AMS Instituut, waar al lokale proeftuinen lopen waarin informatie over civiele kunstwerken wordt gedeeld. De inzichten uit deze proeftuinen kunnen zo direct worden verwerkt in digitale standaarden en in de vaststelling van standaarddatasets.

Voor het maken van verantwoorde nationale afwegingen in de vervangings- en renovatieopgave is standaardisatie van prognoses essentieel. Wij adviseren om hiervoor een expertgroep in te richten waarin ten minste gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat zijn vertegenwoordigd. De meest logische inbedding is als project binnen DigiGO beleidsmaatregel 3.

De standaardisatie dient in elk geval de volgende informatie-elementen te omvatten:

Functionele levensduur
Economische levensduur op basis van de SKK-systematiek
Assetregistratie en fysieke kenmerken voor vervangingswaarde, volgens IMBOR en NEN 2767
Onderzoeksgegevens conform CROW-CUR-117
Technische levensduur en restlevensduur, met nadruk op constructieve veiligheid en de resultaten van constructieve berekeningen

Door deze analyses systematisch toe te passen op kunstwerken met voldoende beschikbare data, kunnen ook risico-inschattingen worden opgesteld voor vergelijkbare kunstwerken. Dit voorkomt dat onnodig kostbare maatregelen worden genomen.

Daarnaast is het cruciaal om meerjarenonderhoudsplanningen te delen, zodat wegwerkzaamheden en tijdelijke capaciteitsbeperkingen op het wegennet beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Hiervoor is nog geen standaarddataset beschikbaar; wij bevelen aan om deze dataset gezamenlijk te ontwikkelen.

Het is van groot belang dat de informatiebehoefte van defensie, hulpdiensten en vervoerders structureel wordt geborgd. Voor deze partijen is actuele en betrouwbare informatie over de gebruiksmogelijkheden van kunstwerken – zoals doorrijprofielen, maatgevende voertuigen, draaicirkels, draagkracht en toegangsbeperkingen – onmisbaar om hun taken veilig en efficiënt uit te voeren. Wij bevelen aan om, in samenwerking met het NDW, te komen tot één samenhangende standaarddataset waarin deze informatie is vastgelegd. Daarbij dienen bestaande standaarden leidend te zijn: IMBOR voor assetinformatie, het Informatiemodel Verkeerstekens (CROW) voor verkeersmaatregelen en borden, en de wegennetwerkregistraties binnen NDW. Door deze bronnen op elkaar af te stemmen en dubbelingen in registratie te voorkomen, ontstaat een uniforme en landelijk toepasbare informatievoorziening. Hiermee wordt de informatiepositie van kritieke gebruikersgroepen versterkt, de kwaliteit van de registraties verhoogd en de administratieve last voor wegbeheerders verlaagd.

Korte termijn. Bestaande kunstwerken zijn nog geen BIM-modellen beschikbaar. Constructieve informatie zit vaak versnipperd in documenten, waarin soms meerdere kunstwerken tegelijk zijn beschreven. Het is problematisch om deze documenten systematisch te ontsluiten of filterbaar te maken. Op korte termijn kunnen de zichtbare bouwdelen van een kunstwerk worden ingemeten of ingescand en omgezet naar geo-informatie (3D geomodel van het kunstwerk waarin landhoofd, dek, peilers en bij voorbeeld details als voegovergangen) zichtbaar zijn. Hierbij kunnen IMBOR en NEN 26767 gebruikt worden om objecten te classificeren. Hiervoor kan een standaard dataset worden gemaakt per type kunstwerk. Het zou daarnaast wenselijk zijn om archiefdocumenten over ontwerp en onderhoud te koppelen aan de objecten. Of dat centraal geregeld moet worden, is een open vraag – dit kan ook een organisatie-specifieke keuze zijn.
Lange termijn. De aanbeveling is om in elk geval aan de slag te gaan met standaardiseren van de vastlegging van ontwerp- en aanleginformatie, waaronder BIM-modellen en materialen- en productpaspoorten. Dit zorgt er voor dat de volgende vervangings- en renovatieopgave (over 30 jaar) niet weer dezelfde probleemanalyse geeft als de volgende. Aanbeveling is om hierbij aan te sluiten bij de DigiDeal van de BIM Basis Infra en de NLCS voor het objectgericht maken van de NLCS en te werken aan een informatiemodel voor de ontwerp- en bouwfase van kunstwerken.

Bij het DOOR prgoramma wordt gewerkt met een datastrategie. Onderstaande vragen vormen het toetsingsmechanisme.

Hebben de gebruikte standaarden voldoende bestuurlijke en financiële onderbouwing?

Zowel IMBOR als NLCS als een informatiemodel voor de [NEN2767] hebben groot bestuurlijk draagvlak en worden in de praktijk grootschalig toegepast. Voor alle digitale open standaarden wordt onderzocht hoe dit kan worden vertaald naar een goede structurele financieringsbasis. Gezien dit vraagstuk is het de vraag of de uitbreiding van de standaarden met een onderlinge alignment wel van voldoende beheerbudget kan worden voorzien. Door mee te doen aan de beleidsmaatregelen van het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving '27 wordt het bestuurlijk draagvlak vergroot en daarmee de kans op structurele financiering.
Welke prioriteiten stellen de betrokken partijen, zoals FFL, provincies, waterschappen en gemeenten?

Deze betrokken partijen hebben het probleem gesignaleerd, enkele individuele organisaties denken mee met beleidsthema 3 van het bestuursakkoord '27 of aan andere regionale samenwerkingsverbanden of kennisplatforms. Er is echter nog geen centrale samenwerking en financiering rondom het thema van vervanging en renovatie.
Is het probleem dat de aansluiting moet oplossen helder gedefinieerd?

Ja, het probleem is glashelder.
Bestaat er een gezamenlijke informatiebehoefte vanuit bestuurlijke opdrachten?

Ja, de bestuurlijke opdracht van de vervangings- en renovatieopgave is helder.
Zijn er bestuurlijke besluiten of stuurgroepdocumenten die de prioriteit onderbouwen?

Ja, bijvoorbeeld het TNO-rapport [prognose-vernieuwingsopgave-2023], de kamerbrief van Rijkswaterstaat uit 2025, [rws-kamerbrief-meerjarenplan-instandhouding], de Rapportages Staat van de infrastructuur van Rijkswaterstaat en ProRail en Prognoserapport Vervanging en Renovatie Rijkswaterstaat [kamerbrieven-vervanging-renovatie] uit 2022
Hebben de beheerders van IMBOR, NLCS en NEN2767 een gezamenlijke visie en prioriteit voor de aansluiting?

Ja, de beheerders van deze standaraden werken samen aan aansluitingen. Het opstellen van standaard informatieleveringen voor de vervangings- en renovatieopgave is een logisch vervolg.
Is er voldoende budget beschikbaar om met de aansluiting te starten?

Deze verkenning geeft aaneiding om financiering te zoeken bij dit vraagstuk.
Zijn er KPI’s geformuleerd om de voortgang en het resultaat te meten?

Ja, de datasets voor prognoses zijn goed te identificeren.

Zijn de juiste organisaties, personen en competenties beschikbaar om het project op te starten?

Dat is nog niet duidelijk, veel hangt af van de vrijwillige bijdrage in tijd van experts op het gebied van kunstwerken, onder meer verenigd bij de CROW-CUR-117 en het platform bruggen. Deze experts worden aan veel tafels tegelijk gevraagd wegens de huidige versnipperde manier van werken.
Is de aansluiting van de modellen in lijn met de Enterprise Architectuur (EA)?

Ja
Zijn de structuren, processen en systemen van de betrokken organisaties voorbereid op deze verandering?

Ja
Kunnen de organisaties effectief samenwerken binnen de bestaande structuren en cultuur?

Ja
Zijn de rollen en verantwoordelijkheden voldoende gedefinieerd om de uitvoering te faciliteren?

Ja

Is duidelijk welke informatie-elementen binnen de modellen op elkaar moeten worden afgestemd?

Dit zal moeten worden opgepakt in het vervolgtraject, waarbij met vakspecialisten moet worden samengewerkt om de standaard informatieleveringen te bepalen.
Is een vooronderzoek nodig of kan direct worden gestart met de technische aansluiting?

Er kan direct worden gestart met het opstellen van standaard informatieleveringen, als wijzigingen in de standaarden nodig zijn dan worden die rechtstreeks ingebracht bij de gebruikte standaarden.
Moeten de modellen verder worden gestandaardiseerd of geharmoniseerd voordat ze geïntegreerd kunnen worden?

De basis wordt al gemaakt met NEN 2767 en IMBOR, daarom worden weinig issues verwacht.
Is afstemming nodig met externe partijen, zoals Kadaster (WIBON) of Geonovum (BGT)?

Ja, eventueel met de NEN om te zorgen dat het informatiemodel van de NEN 2767 open beschikbaar is voor deze toepassing.
Kan de aansluiting na realisatie duurzaam worden beheerd?

Indien voldoende enthousiasme wordt gecreëerd bij de stakeholders moeten de kosten voor beheer wel kunnen worden geregeld.
Is de informatiearchitectuur tussen de modellen bekend of moet deze nog worden vastgesteld?

De referentie-architectuur geeft voldoende aanknopingspunten.
Moeten er afspraken worden gemaakt over beveiliging en toegang tot de data?

Nee, als gewerkt wordt aan een nationale registratie wordt deze openbaar.

Is de toekomstige data-governance vastgesteld?

Er wordt geen instantie-data vastgelegd. Beheer van de standaarden die ontwikkkeld worden wordt vastgesteld voor publicatie.
Wie is verantwoordelijk voor wijzigingen en beheer van de data na aansluiting?

Degene die de standaard beheerd waar het informatiemodel op gebaseerd is, NEN voor de NEN 2767, digiGO voor de NLCS en CROW voor de overige benoemde standaarden.
Moeten bestaande governanceprocessen worden aangepast of aangevuld?

Ja, op alle aansluitingen tussen standaarden zijn samenwerkafspraken nodig.
Hoe zorgen we ervoor dat de kwaliteit van de modellen behouden blijft na integratie?

Het beheer van elke standaard of aansluiting wordt belegd bij één partij.
Zijn er afspraken over datamanagement en monitoring na aansluiting?

Niet van toepassing.

Zijn er afspraken gemaakt over het gebruik van Linked Data binnen de modellen?

Ja, we baseren ons op de referentie-architectuur van DOOR
Is het wenselijk en mogelijk om de datamodellen te ‘verlinken’?

Dit is precies wat gebeurt in dit project
Zijn er concrete afspraken over het testen van de aansluiting in een testomgeving?

Dat wordt zeker de werkwijze
Wie is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van deze testomgeving?

Dat is nader te bepalen omdat wordt geadviseerd om aan te sluiten bij bestaande initiatieven in plaats van een separaat traject bij CROW te beginnen.

Asseteigenaar

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een asseteigenaar in de gebouwde omgeving is de persoon of entiteit die verantwoordelijk is voor het strategisch beheer van assets, zoals gebouwen, infrastructuur, en andere fysieke objecten. De asseteigenaar stelt de doelen en kaders vast voor het beheer en onderhoud van deze assets. De rol van de asseteigenaar is cruciaal omdat deze op strategisch niveau bepaalt wat er nodig is om de assets in optimale staat te houden. Ditomvat het maken van beslissingen over nieuwbouw, vervanging, en onderhoud, evenals het vaststellen van de functionele eisen waaraan de assets moetenvoldoen.

Assetmanagementdoelen

Middellange termijn doelen (meestal 5–10 jaar) die afgeleid zijn van de strategische organisatiedoelen volgens het iAMPro model. Ze sturen het beheer van civiele kunstwerken zodat deze bijdragen aan maatschappelijke waarden. Voorbeelden zijn het verbeteren van verkeersveiligheid of het beperken van storingen aan infrastructuur.

Assetmanager

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een assetmanager in de gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor het beheer en de optimalisatie van fysieke assets zoals gebouwen, infrastructuur en andere faciliteiten. De assetmanager zorgt ervoor dat deze assets veilig, functioneel en kosteneffectief blijven gedurende hun levenscyclus.

Assetregistratie civiele kunstwerken

Een gestructureerde vastlegging van gegevens over civiele kunstwerken, zoals bruggen, viaducten, tunnels, kademuren en sluizen. De assetregistratie bevat informatie over locatie, type, bouwjaar, materiaal, conditie en onderhoudstoestand van deze objecten. Deze registratie ondersteunt het beheer, onderhoud, inspectie en de besluitvorming over investeringen in de openbare ruimte.

Beheerder

Definitie uit het Standaard Rollenmodel:Een beheerder in de context van de gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor het beheer en de optimalisatie van een gebouw of infrastructuur. Dit kan variëren van het beheer van technische installaties tot het coördineren van facilitaire diensten.

Beheren en Programmeren

De tweede processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin meerjaren-maatregelenprogramma's worden opgesteld voor assets. De maatregelen kunnen eenmalig zijn (bijvoorbeeld een vervanging) of met regelmaat terugkeren (bijvoorbeeld een onderhoudsbeurt).

Beleid en strategie

De eerste processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin strategische doelen worden vastgesteld en vertaald naar uitgangspunten voor assetmanagement. Dit wordt vastgelegd in het Strategisch Asset Management Plan (SAMP).

BGT

BGT is een digitale kaart van Nederland waarop gebouwen, wegen, waterlopen, terreinen en spoorlijnen eenduidig zijn vastgelegd met een nauwkeurigheid van 20 centimeter. De informatie wordt aangeleverd door de beheerders van de objecten. Wegen zijn hierin opgenomen als 2D-vlakobjecten, terwijl verkeersborden als 2D-punten van het type bord worden geregistreerd, conform het IMGeo

BIM Basis Infra

Samenwerkingsverband bij DigiGO met gelijknamige richtlijn. Opdrachtgever, opdrachtnemer, leverancier en onderaannemer in de infrastructuur beschikken met de BIM Basis Infra over een gemeenschappelijke taal voor 3D-modelleren. Deze richtlijn geeft antwoord op de vraag: hoe gaan we digitale informatie in de infra gestructureerd en eenduidig uitwisselen? Zie ook deze website.

BIM-model

Een digitaal informatiemodel dat de fysieke en functionele kenmerken van een bouwwerk beschrijft. Voor civiele kunstwerken bevat het gegevens zoals geometrie, materialen, afmetingen en samenhang tussen onderdelen.

Bouwbedrijf

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een bouwbedrijf in de context van de gebouwde omgeving is een professional of bedrijf dat verantwoordelijk is voor het coördineren en uitvoeren van bouwprojecten. Dit omvat zowel nieuwbouw als renovaties en verbouwingen.

Bouwen en Onderhouden

De vierde processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin de fysieke uitvoering plaatsvindt van werkzaamheden die in eerdere stappen zijn voorbereid. Denk aan het bouwen van nieuwe objecten, uitvoeren van groot onderhoud of het aanpassen van bestaande assets. In deze stap is ook toezicht inbegrepen, waarbij gecontroleerd wordt of de uitvoering voldoet aan specificaties en afspraken.

Certificaten

Officiële documenten die de conformiteit van materialen, processen of objecten aantonen met erkende normen of standaarden.

Conditiemeting

Objectieve beoordeling van de fysieke staat van een asset of component, meestal op basis van visuele inspectie of meting. Wordt gebruikt om onderhoudsbehoefte en vervangingsnoodzaak vast te stellen.

Condities

De actuele fysieke toestand of kwaliteit van een object, vastgesteld aan de hand van visuele inspectie of metingen, met het oog op toekomstige onderhoudsmaatregelen.

Conformiteit

De mate waarin een object of voorziening voldoet aan de gestelde functionele en beleidsmatige eisen.

Constructieberekening

Rekenkundige onderbouwing van de draagkracht en stabiliteit van een constructie, op basis van ontwerp- en materiaaleigenschappen. Is essentieel voor veiligheidsbeoordeling en besluitvorming over maatregelen.

Controlelijsten

Lijsten met acties, controles en registraties die moeten worden uitgevoerd om een veilige en volledige demontage te garanderen.

DOOR

De CORE gemeenten, Stichting Rioned en CROW hebben de handen ineen geslagen om voor de sector assetmanagement te komen tot een gemeenschappelijke informatiebasis met het volgende doel: In 2030 beschikken Assetmanagers en hun (keten)partners in de openbare ruimte en infrastructuur over een samenhangend stelsel objectstandaarden in de leefomgeving om de data over hun beheerde assets efficiënt op orde te houden en uit te wisselen. DOOR richt zich op de ontwikkeling van de ontbrekende standaards en uitwisselingsprotocollen, zodat een samenhangend stelsel ontstaat. Zie ook deze website

Eigendomsinformatie

Gegevens over de juridische eigendom en eventuele beperkingen, rechten of plichten die relevant zijn voor ontmanteling.

Evalueren en Bijsturenn

De zesde processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin het assetmanagementproces en het functioneren van het assetsysteem worden geëvalueerd. Dit gebeurt op basis van de aanbevelingsrapportage uit de processtap ‘Monitoren en Analyseren’, waarin ook de stakeholderstevredenheid is meegenomen.

Functionele levensduur

De levensduur waarna het object vervangen zou moeten worden omdat het qua dimensionering niet meer voldoet aan de gewenste verkeershoeveelheden en belastingen die daarbij optreden.

Gebiedsplannen

Plannen voor de herontwikkeling, herinrichting of tijdelijke invulling van vrijkomende ruimte na ontmanteling.

GEBORA

GEBORA is een standaard rollenmodel voor de gebouwde omgeving dat verantwoordelijkheden en bevoegdheden structureert binnen assetmanagementprocessen. Het model helpt bij het eenduidig vastleggen van rollen, zoals asseteigenaar, beheerder en opdrachtnemer, zodat samenwerking, besluitvorming en informatie-uitwisseling efficiënt en transparant verlopen.

GEBORA Bouwwerklevenscyclus

De GEBORA bouwwerklevenscyclus beschrijft de opeenvolgende fasen die een bouwwerk doorloopt vanaf het eerste initiatief tot en met de ontmanteling. Deze fasen zijn: ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling. Elke van deze fasen bestaat uit vier informatiegebaseerde stappen (functioneel gepland, technisch gepland, technisch gerealiseerd, functioneel gerealiseerd), en herhaalt zich iteratief voor elk fysiek object in de gebouwde omgeving. Zie ook dit document.

Gebruiksrapportages

Verslagen waarin het gebruik en functioneren van objecten na onderhoud worden geëvalueerd, op basis van metingen, observaties of gebruikersfeedback.

Gebruiksstatus

De actuele toestand van een object in termen van beschikbaarheid, functioneren en toegankelijkheid voor gebruikers.

GWSW

Het GWSW is een gestandaardiseerd informatiemodel voor het vastleggen, beheren en uitwisselen van gegevens over stedelijk waterbeheer. Het bevat eenduidige definities en semantische afspraken voor objecten zoals rioleringen, watergangen en bergingsvoorzieningen. Het model zorgt voor een betere interoperabiliteit tussen verschillende partijen, zoals gemeenten, waterschappen en ingenieursbureaus. Zie ook deze website en deze viewer.

iAMPro model

Het iAMPro model voor assetmanagement voorziet in de benodigde activiteiten, informatie en randvoorwaarden die een (overheids)organisatie nodig heeft om invulling te geven aan professioneel assetmanagement. Het model bestaat uit drie pijlers:

Processtappen: zes opeenvolgende stappen die het assetmanagementproces structureren,
Data en informatie: betrouwbare, actuele en gestandaardiseerde gegevens als basis voor besluitvorming,
Mens en organisatie: randvoorwaarden voor competenties, rollen en cultuur binnen de organisatie.

Zie ook deze link

IMBOR

Het IMBOR beschrijft de objecttypen die voorkomen in de openbare ruimte en de vaste objectgegevens die nodig zijn voor het beheer hiervan. Zie ook deze website en deze viewer.

Incidenten

Onvoorziene gebeurtenissen die de werking van een object verstoren of schade veroorzaken. Ze vormen een signaal voor structurele onderhoudsbehoefte.

Ingenieur

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een ingenieur in de context van de gebouwde omgeving is een professional die wetenschappelijke en technische kennis toepast om problemen op te lossen en projecten te realiseren die betrekking hebben op de bouw en het onderhoud van infrastructuur, gebouwen en andere constructies.

Inspectierapporten

Verslagen van technische beoordelingen van bestaande objecten of systemen. Deze vormen input voor technische planning en beoordeling van ontwerpbehoeften.

Installateur

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een installateur of technisch dienstverlener in de context van de gebouwde omgeving is een bedrijf/professional die verantwoordelijk is voor het ontwerpen, aanleggen, onderhouden en repareren van technische installaties in gebouwen. Dit kan variëren van verwarmings-en koelsystemen (HVAC), waterleidingen en sanitair, tot elektrische installaties en ict/datanetwerken.

Kern Prestatie Indicatoren

Meetbare indicatoren die de mate van realisatie van assetmanagementdoelen zichtbaar maken volgens het iAMPro model. Ze bevatten een norm- of grenswaarden voor prestatiebeoordeling.

Keuringseisen

Vereisten waaraan objecten moeten voldoen na onderhoud om opnieuw in gebruik genomen te worden, vaak inclusief functionele en veiligheidscontroles.

KLIC

Een digitaal systeem waarin netbeheerders informatie over ondergrondse kabels en leidingen registreren. Het portaal wordt beheerd door het Kadaster en maakt het mogelijk om via een KLIC-melding gegevens op te vragen over de ligging van kabels en leidingen. Dit is verplicht bij graafwerkzaamheden om schade te voorkomen en de veiligheid te waarborgen.

Kosten

Verwachte of begrote financiële uitgaven voor gepland onderhoud, inclusief materiaalkosten, arbeidsloon en risicoreserveringen.

kostenkengetal

De gemiddelde kosten voor de vervanging van een constuctiedeel van een civiel kunstwerk.

Kostenramingen

Voorspellingen van de financiële middelen die nodig zijn voor demontage, afvoer, hergebruik of sanering van objecten.

Kwaliteitsborger

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Onder de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (WKB) is een kwaliteitsborger een onafhankelijke partij die toeziet op de kwaliteit van bouwprojecten. De kwaliteitsborger controleert of de bouwtechnische aspecten van een project voldoen aan de gestelde regels en voorschriften, zoals brandveiligheid, fundering, en energiezuinigheid. Deze controle vindt plaats zowel voor als tijdens de bouw, en de kwaliteitsborger geeft uiteindelijk de finale goedkeuring voordat het project gereedmelding krijgt.

Levensduurkosten

Levensduurkosten zijn alle kosten die gedurende de gehele levenscyclus van een civiel kunstwerk worden gemaakt, vanaf ontwerp en aanleg tot en met beheer, onderhoud, vervanging en sloop. In de beoordeling van civiele kunstwerken vormen levensduurkosten een essentieel criterium om investeringen af te wegen tegen prestaties en risico’s. Door kosten integraal te benaderen (Total Cost of Ownership) kan een optimale balans worden gevonden tussen functionaliteit, duurzaamheid en financiële efficiëntie.

Leverancier

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een leverancier in de context van de gebouwde omgeving is een bedrijf of persoon die bouwmaterialen, apparatuur, en andere benodigdheden levert aan bouwprojecten. Leveranciers spelen een cruciale rol in de bouwsector door ervoor te zorgen dat de benodigde materialen en producten op tijd en in goede staat beschikbaar zijn voor de uitvoering van bouwprojecten

Maatregelen

Geplande acties gericht op het instandhouden of ontwikkelen van de functionaliteit van infrastructuurobjecten, zoals civiele kunstwerken.

Materiaalgegevens

Informatie over fysische, chemische en mechanische eigenschappen van te gebruiken materialen in de ontwerp- en planningsfase.

Materiaalinformatie

Overzicht van de materialen die vrijkomen bij de sloop of demontage, inclusief bestemming, classificatie en verwerkingsmethoden.

Materiaalstaten

Overzicht van materialen die gebruikt zijn of nodig zijn voor onderhoud, inclusief vervangingsfrequentie en voorraadbeheer.

Materialenpaspoort

Digitaal overzicht van alle toegepaste materialen, producten en componenten in een kunstwerk, inclusief eigenschappen, herkomst, milieuprestaties en hergebruiksmogelijkheden, bedoeld ter ondersteuning van beheer, onderhoud en circulaire demontage gedurende de levenscyclus.

Maximale belastingsklassen

Informatie over de toegestane belasting op constructies, uitgedrukt in gewichtsklassen of verkeerscategorieën. Wordt gebruikt voor gebruiksbeperkingen en toetsing van functionele geschiktheid.

Meerjarenonderhoudsplan

Een Meerjarenonderhoudsplan is een strategisch document waarin het verwachte onderhoud aan een object (zoals een brug, kade, gebouw of rioolstelsel) voor een langere periode — meestal 10 tot 50 jaar — wordt gepland en begroot. Het plan bevat een overzicht van te verwachten onderhoudsactiviteiten per jaar, de bijbehorende kosten, de timing van vervangingen, inspecties en renovaties en de relatie met prestatie-eisen of servicelevels.

Meldingen van defecten en verstoringen

Informatie afkomstig van gebruikers of beheerders over afwijkingen in de werking of schade aan objecten, ter ondersteuning van onderhoudsplanning.

Milieueisen

Vereisten met betrekking tot milieu-impact, afvalverwerking en hergebruik bij de sloop of ontmanteling van objecten.

Minimale dataset

Een minimale dataset is de kleinst mogelijk verzameling gegevens (dataspecificatie) die nodig is om de gegevens van een bepaald proces of informatieproduct vast te leggen. Zie ook begrippen.crow.nl.

Monitoren en analyseren

De vijfde processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin de prestaties van het assetsysteem worden gemonitord en de resultaten geanalyseerd. Hierbij wordt bekeken in hoeverre de servicelevels uit de processtap ‘Beleid en Strategie’ zijn gehaald en wat de belangrijkste oorzaken zijn van eventuele afwijkingen. De onderhoudsactiviteiten worden gemonitord aan de hand van klachten en storingen; de conditie van de assets aan de hand van uitgevoerde inspecties.

Netwerkmodel

Een abstracte weergave van het verkeersnetwerk met relaties tussen knooppunten, routes en capaciteit. Wordt gebruikt voor analyse van doorstroming, routealternatieven en robuustheid van het netwerk.

NLCS

De NLCS is een 2D-tekenstandaard voor de openbare ruimte en infrastructuur. Deze open standaard bevat afspraken voor het omgaan met metadata, digitaal tekenen, het uiterlijk van de tekening en de coderingssystematiek en lagenstructuur van tekenwerk. Zie ook deze website.

Normen

Technische richtlijnen of standaarden die aangeven aan welke prestaties, condities of eigenschappen objecten moeten voldoen tijdens hun levensduur.

Onderhoudsbedrijf

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een onderhoudsbedrijf in de context van de gebouwde omgeving is een onderneming die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van onderhouds-en reparatiewerkzaamheden aan gebouwen, installaties en infrastructuur.

Onderhoudsfase

Definitie volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus:De beheer-en onderhoudsfase in de levenscyclus van een bouwwerk speelt een cruciale rol bij het waarborgen van de functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid van het gebouw of infrastructuur. Deze fase volgt op de ontwikkelfase en omvat alle activiteiten die nodig zijn om het bouwwerk in goede staat te houden gedurende zijn gebruiksperiode.

Onderhoudsinstructies

Gedetailleerde richtlijnen voor het uitvoeren van onderhoud, inclusief werkwijze, gereedschappen, veiligheidsmaatregelen en frequentie.

Ontmantelingsfase

Definitie volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus: de ontmantelingsfase is de laatste fase in de levenscyclus van een bouwwerk en omvat het proces van het demonteren of slopen van het bouwwerk aan het einde van zijn gebruiksperiode. Deze fase is van groot belang om ervoor te zorgen dat de ontmanteling veilig en milieuvriendelijk gebeurt, met een focus op hergebruik en recycling van materialen.

Ontwerpregels

Vastgestelde richtlijnen of parameters waarmee technische ontwerpen moeten voldoen, zoals afmetingen, toleranties of functionele eisen.

Ontwikkelfase

Definitie volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus: De ontwikkelfase in de levenscyclus van een bouwwerk is het beginpunt waar de concepten en plannen voor een nieuw project worden gegenereerd en uitgewerkt. Deze fase is cruciaal omdat het de basis legt voor het gehele project en de referentiearchitectuur van de gebouwde omgeving. Hier worden de doelen, specificaties en ontwerpvereisten vastgelegd, en worden de nodige vergunningen aangevraagd.

Opvolgingsscenario’s

Uitgewerkte toekomstscenario’s voor de invulling van het gebied of de functie van het ontmantelde object, inclusief afwegingen.

Plankaarten

Kaarten waarop de geplande ontmanteling of herontwikkeling van objecten of gebieden is ingetekend.

Plannen en Voorbereiden

De derde processtap binnen het iAMPro modeliAMPro model waarin nieuwbouwplannen, herstructureringen en instandhoudingsmaatregelen worden uitgewerkt tot ontwerpoplossingen en bestekken. Daarbij horen ook planningen. Verder komen in deze stap aan de orde het opstellen van specificaties, het uitwerken van ontwerpen, het voorbereiden van contracten en het maken van een keuze tussen zelf doen en uitbesteden. Het resultaat bestaat uit contracten en inrichtingsplannen (ontwerpen).

Prestatie-indicatoren

Onderliggende, concrete meetindicatoren die op functioneel of technisch niveau inzicht geven in de staat en werking van assets volgens het iAMPro model. Ze maken het mogelijk om KPI’s te vertalen naar dagelijkse uitvoering. Functionele indicatoren meten bijvoorbeeld gebruikservaring of beeldkwaliteit; technische indicatoren meten zaken als slijtage, scheurvorming of faalkans.

Prestaties

Waarden die het huidige functioneren van een object beschrijven, zoals beschikbaarheid, comfort of betrouwbaarheid, als input voor onderhoudsplanning.

Produkteigenschappen

Technische kenmerken van gebruikte producten of componenten, zoals afmetingen, duurzaamheid, prestatie of onderhoudsvereisten.

Prognoses

Verwachte ontwikkeling van kosten, prestaties, risico’s of gebruik op basis van historische gegevens, trends of scenario's. Wordt gebruikt bij strategische planning en financiële onderbouwing. Volgens het onderzoek naar de staat en benutting van civiele kunstwerken van TNO: Het doel van een (lange termijn) prognose van de vernieuwingsvraag [voor civiele kunstwerken, red] is doorgaans het in kaart brengen en onderbouwen van benodigde investeringen (budgetbehoefte).

Regelgeving

Wettelijke eisen en normen waaraan technische ontwerpen moeten voldoen, zoals bouwbesluiten, veiligheidsvoorschriften of milieuregels.

Registratie-eisen

Vastgelegde verplichtingen voor documentatie van de uitgevoerde demontage en verwijdering van materialen.

Registrerende instantie

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een registrerende instantie in de context van de gebouwde omgeving is een organisatie die verantwoordelijk is voor het bijhoudenen beheren van officiële registraties van onroerend goed, eigendomsrechten, en andere relevante gegevens. Deze instanties zorgen ervoor dat informatieover eigendom, gebruik en beperkingen van vastgoed nauwkeurig en up-to-date is.

Restlevensduur

Verwachte periode waarin een object nog functioneel kan blijven voordat ontmanteling noodzakelijk wordt.

Revisiegegevens

Informatie die bij afronding van een project wordt overhandigd, zoals garanties, testresultaten, realisatietekeningen en goedkeuringen.

Risico's

Binnen de beoordeling van civiele kunstwerken zijn risico’s de kans dat een gebrek, schade of functieverlies zich voordoet in combinatie met de mogelijke gevolgen daarvan voor veiligheid, functionaliteit, beschikbaarheid, milieu of kosten. Risicoanalyse maakt het mogelijk om op gestructureerde wijze prioriteiten te stellen in inspectie, onderhoud en vervanging. Typische risicofactoren zijn materiaalveroudering, overbelasting, gebrekkig onderhoud en externe invloeden zoals verkeer of weersomstandigheden.

Risico’s

Inschatting van mogelijke ongewenste gebeurtenissen tijdens gebruik of onderhoud, inclusief de kans en impact ervan, gebruikt voor onderhoudsbeslissingen.

Risicogegevens

Technische data over mogelijke veiligheidsrisico’s bij ontmanteling, zoals instortingsgevaar, schadelijke stoffen of explosiegevaar.

Routes en alternatieve routes

Informatie over bestaande en beschikbare omleidingsroutes bij uitval of onderhoud van delen van het netwerk. Van belang voor bereikbaarheidsanalyse en planning van maatregelen.

Servicelevels

Gedefinieerde prestatieniveaus die aangeven welk minimum aan prestaties van assets wordt verwacht volgens het iAMPro model. Een combinatie van een kern prestatie indicator met een normwaarde leidt tot een gewenst service level. Dit bepaalt de uitvoeringsnorm voor prestaties op systeem- en objectniveau.

Sloopbedrijf

Definitie uit het Standaard Rollenmodel: Een sloop-en oogstbedrijf in de context van de gebouwde omgeving is een gespecialiseerde onderneming die niet alleen gebouwen en structuren veilig en efficiënt sloopt, maar ook waardevolle materialen en componenten uit het sloopproces terugwint (oogst). Deze materialen worden vervolgens gerecycled of hergebruikt in nieuwe bouwprojecten, wat bijdraagt aan duurzaamheid en afvalreductie.

Standaard Rollenmodel

Het standaard rollenmodel van GEBORA is een gestructureerde beschrijving van rollen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de gebouwde omgeving. Standaard Rollenmodel

Statuswijzigingen

Formele registratie van de overgang van objecten naar een nieuwe status, zoals buiten gebruik, gesloopt of herbestemd.

Strategische Organisatiedoelen

De lange termijn doelstellingen van een organisatie die de richting en het succes van de gehele organisatie bepalen. Binnen het iAMPro model worden strategische organisatiedoelen geformuleerd, bij voorbeeld veiligheid en mobiliteit, om ervoor te zorgen dat de inrichting van de openbare ruimte en infrastructuur op deze doelen kan worden afgestemd.

T1 Functioneel gepland

T1 is volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus de toestand waarin de entiteit (bijvoorbeeld een civiel kunstwerk) een functioneel plan heeft dat gereed is. Deze toestand begint met het initiatief tot plannen en eindigt met het beschikbaar zijn van een gevalideerd functioneel ontwerp of plan.

T2 Technisch gepland

T2 is volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus de toestand waarin de technische uitwerking van het functioneel plan is afgerond en de functionele eisen zijn vertaald naar technische objecten en specificaties, gereed voor uitvoering tijdens ontwikkeling, onderhoud en ontmanteling.

T3 Technisch gerealiseerd

T3 is volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus de toestand waarin de technische realisatie van de entiteit voltooid is. De werkzaamheden zijn fysiek uitgevoerd.

T4 Functioneel gerealiseerd

T4 is volgens de GEBORA Bouwwerklevenscyclus de toestand waarin de entiteit in gebruik is genomen.

Technische degradatie

Proces waarbij materialen of systemen in kwaliteit afnemen door slijtage, veroudering of belasting. Deze informatie bepaalt het technisch onderhoudsplan.

Technische levensduur

De levensduur waarna het object in theorie vervangen zou moeten worden omdat het technisch niet meer aan de eisen voldoet. Dit kan door gebruik te maken van kengetallen of door gebruik te maken van inschattingen van experts, al dan niet op basis van tussentijdse inspectie. In het laatste geval zal er doorgaans sprake zijn van een restlevensduur. De technische levensduur zal in de regel per type object en/of hoofdmateriaalsoort verschillen. Bron: TNO [prognose-vernieuwingsopgave-2023]

Technische randvoorwaarden

Vooraf bepaalde technische vereisten, beperkingen of uitgangspunten die invloed hebben op het ontwerp, zoals milieueisen, ruimteclaims of aansluitingen.

Technische specificaties

Inhoudelijke beschrijving van hoe technische demontage moet plaatsvinden, inclusief procedures, toleranties en materialen.

Uitvoeringsplanning

Operationele planning van concrete werkzaamheden, inclusief fasering, uitvoeringsmomenten en benodigde capaciteit. Wordt gebruikt voor aansturing van uitvoering en afstemming met stakeholders.

Uitvoeringsspecificaties

Technische beschrijvingen die aangeven hoe werkzaamheden moeten worden uitgevoerd, met aandacht voor kwaliteit, volgorde en controle.

Use Case

Een **use case** binnen het **DOOR-programma** beschrijft een proces vanuit het perspectief van de betrokken partijen (actoren) en hoe zij informatie met elkaar uitwisselen. Het gaat hierbij niet om het ontwikkelen van software, maar om het waarborgen van een **interoperabele** en **eenduidige uitwisseling van informatie** tussen ketenpartners.

De use case beschrijft wie betrokken is bij de informatie-uitwisseling (actoren), wat het doel is en hoe de interactie verloopt in een reeks logische stappen. Actoren kunnen personen, organisaties of systemen zijn die gegevens aanleveren, verwerken of gebruiken. De focus ligt op het creëren van een gestroomlijnd proces waarin data betrouwbaar en reproduceerbaar wordt gedeeld, zodat alle partijen effectief kunnen samenwerken bij werkzaamheden in de openbare ruimte en infrastructuur.

User story

Een user story is een bekend concept in agile softwareontwikkeling en helpt bij het beschrijven van softwarefunctionaliteiten vanuit het oogpunt van de eindgebruiker. De user story wordt geformuleerd vanuit het oogpunt van een gebruiker, beschrijft wat deze wil bereiken en met welk doel. Deze structuur helpt het ontwikkelteam en andere belanghebbenden te begrijpen wat er moet worden gebouwd en waarom, en biedt meetbare criteria voor succes.

Vastgelegde normen

Documenten waarin de vereiste prestatie- of conditiespecificaties zijn vastgelegd waaraan een object na onderhoud moet voldoen.

Veiligheidsprotocollen

Procedures en richtlijnen om de veiligheid te waarborgen tijdens de uitvoering van de ontmanteling.

Veiligheidsregels

Voorschriften die gevolgd moeten worden tijdens onderhoud om risico’s voor personeel, omgeving en gebruikers te beperken.

Verkeersdata

Informatie over verkeersstromen, intensiteiten, wachttijden en snelheden. Wordt gebruikt om bereikbaarheid, mobiliteit en knelpunten in het netwerk te analyseren.

Vervangingswaarde

De kosten die gepaard gaan met het vervangen van een object. De vervangingswaarde wordt berekend op basis van de fysieke kenmerken van het object, bijvoorbeeld het aantal meters, vierkante meters of kubieke meters, en kostenkengetallen voor het object.

Werktekeningen

Gedetailleerde technische tekeningen die gebruikt worden voor de feitelijke uitvoering van een ontwerp, inclusief maatvoering en materiaaltoepassing.

Werkvoorbereiding

Documentatie en planningsinformatie die nodig is om onderhoudswerkzaamheden effectief en veilig uit te voeren, zoals tijdsplanning en taakverdeling.

Wettelijke kaders

Regelgeving en beleidskaders die van toepassing zijn op de ontmanteling van objecten, inclusief milieuwetten, eigendomsrecht en vergunningen.

Verkenning informatiemodel civiele kunstwerken

Informatie voor de vervangings- en renovatieopgave

Samenvatting

1. Inleiding

1.1 Aanleiding

1.2 Context

1.2.1 Vervangings- en renovatieopgave

1.2.2 Internationale veiligheid

1.3 Doel

1.4 Scope

1.5 Leeswijzer

2. Use cases

2.1 Inleiding

2.2 Ontwikkelfase

2.2.1 Functioneel geplande ontwikkeling

2.2.2 Technisch geplande ontwikkeling

2.2.3 Technisch gerealiseerde ontwikkeling

2.2.4 Functioneel gerealiseerde ontwikkeling

2.3 Onderhoudsfase

2.3.1 Functioneel gepland onderhoud

2.3.2 Technisch gepland onderhoud

2.3.3 Technisch gerealiseerd onderhoud

2.3.4 Functioneel gerealiseerd onderhoud

2.3.5 Gebruik

2.4 Fase 3: Ontmanteling

2.4.1 Functioneel geplande ontmanteling

2.4.2 Technisch geplande ontmanteling

2.4.3 Technisch gerealiseerde ontmanteling

2.4.4 Functioneel gerealiseerde ontmanteling

2.5 Overzicht use cases

3. Stakeholderanalyse

3.1 Inleiding

3.2 Direct verantwoordelijken

3.2.1 Asseteigenaren.

3.2.1.1 Knelpunten bij asseteigenaren

3.2.2 Landelijke initiatieven asseteigenaren

3.2.2.1 Platform Bruggen

3.2.2.2 DigiGO beleidsmaatregel 3

3.2.2.3 Informatiemodel NEN2767

3.2.2.4 NEN2767 - IMBOR

3.2.2.5 AMS project Datagedreven Beheer en Onderhoud

3.2.2.6 Knelpunten landelijke initiatieven

3.3 Ketenpartners

3.3.1 Landelijke initiatieven ketenpartners

3.3.1.1 BIM Basis Infra en NLCS

3.4 Gebruikers

3.4.1 Defensie en hulpdiensten

3.4.1.1 Knelpunten bij Defensie en hulpdiensten

3.4.2 Vervoerders

3.4.2.1 Knelpunten bij Vervoerders

4. Informatiebehoefte en bestaande standaarden

4.1 Inleiding

4.2 Informatiebehoefte asseteigenaren

4.2.1 Prognoses

4.2.1.1 Assetregistratie civiele kunstwerken

4.2.1.1.1 IMBOR

4.2.1.1.2 NEN 2767

4.2.1.1.3 RWS OTL

4.2.1.2 Functionele levensduur

4.2.1.3 Economische levensduur

4.2.1.3.1 Standaard Systematiek Kostenramingen (SSK).

4.2.1.3.2 Handboek Wegontwerp

4.2.1.4 Technische levensduur civiele kunstwerken

4.2.1.4.1 CROW-CUR-117

4.2.1.5 Kengetallen technische levensduur

4.2.1.6 Vervangingswaarde

4.2.2 Meerjarenonderhoudsplanningen

4.2.2.1 CROW Beheersystematiek Civiele Constructies

4.3 Informatiebehoefte ketenpartners

4.3.1 Constructieve veiligheid

4.3.1.1 CROW-CUR Aanbeveling 124:2019

4.3.1.2 IFC

4.3.1.3 Ontwerpclassificatie: NLCS

4.4 Informatiebehoefte defensie, veiligheidsdiensten en vervoerders

5. Beheervoorwaarden

5.1 Betrekken stakeholders

5.2 Eenvoud en aansluiting op bestaande systemen

5.3 Meenemen ketenpartners en standaard informatieleveringen

5.4 Lerend ontwikkelen

6. Conclusies en aanbevelingen